شناسایی مناطق مناسب احداث سامانه‌های استحصال آب باران با استفاده روش mca-hm در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: زیست بوم عشایری آب بهاره در استان کهگیلویه و بویراحمد)

استحصال آب باران یک تکنیک مدیریتی با نتایج مثبت متعدد است که برای تامین آب مورد نیاز دام در مراتع مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش مناطق مناسب برای احداث سامانه های استحصال آب باران با استفاده از تجزیه‌وتحلیل چند معیاره (mce) و مدل هیدرولوژیکی (hm) در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) در زیست‌بوم عشایری آب بهاره در حدفاصل شهرستان های بهمئی و لنده واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد شناسایی گردید. برای این منظور نقشه معیارهای مناسب برای شناسایی مناطق استحصال آب باران شامل شیب، جنس سنگ، کاربری اراضی و پوشش زمین، ارتفاع رواناب و تراکم زهکشی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. بعد از طبقه بندی نقشه شایستگی هر معیار، نقشه های طبقه بندی شده معیارها در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی رویهم گذاری گردید و مناطق مناسب برای استحصال آب باران شناسایی شد. نتایج نشان داد که از لحاظ هریک از پارامترهای انتخاب شده به‌جز شیب، حدود 30 تا 50 درصد منطقه آب بهاره شایستگی مناسبی برای احداث سامانه های استحصال آب باران دارد. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، پارامتر شیب محدودیت اصلی برای احداث سامانه های استحصال آب باران است. بر اساس تجزیه‌وتحلیل ترکیبی همه معیارهای انتخاب شده، حدود 25 درصد از سامان عرفی آب بهاره شایستگی مناسبی برای احداث سامانه های استحصال آب باران به‌ویژه چاله ها و حوضچه ها، حوضه های رخنمون های سنگی، آبخیزهای جاده ای شکل و سدهای اصلاحی دارد که از این طریق می توان آب مورد نیاز دام منطقه را در دوره خشکی بین بارندگی ها تامین کرد. با توجه به تعداد حدود 4000 راس بز و گوسفند در 5 روستا در منطقه سامان عرفی آب بهاره، با فرض نیاز روزانه هر راس دام به 4 لیتر آب و دوره خشکی 30 روزه بین بارندگی های اصلی، مجموع مساحت آبگیر سامانه استحصال آب برای تامین آب مورد نیاز دام ها برای یک باران 25 میلی متری، حدود 2.4 هکتار است.

Identification of suitable sites for construction of rainwater harvesting systems using MCAHM method in GIS environment (Case study: Ab Bahareh nomadic ecosystem in Kohgiluyeh and Boyerahmad province)

Rainwater harvesting is a management technique with many positive results that can be used to supply the water needed by livestock in rangelands. In this study, suitable sites for the construction of rainwater harvesting systems using multicriteria analysis (MCE) and hydrological model (HM) in the GIS environment were identified in the nomadic ecology of Ab Bahareh at the interval of Bahmaei and Lendeh counties in Kohgiluyeh and BoyerAhmad province. For this purpose, appropriate criteria maps to identify sites of rainwater harvesting system including slope, rock type, land use and land cover, runoff depth, and drainage density were provided in the GIS environment. After classifying the suitability map of each criterion, the classified map of the criteria was overlaid into the geographic information system environment and the appropriate sites for the rainwater harvesting system were identified. The results showed that in terms of each of the selected parameters, except for the slope, about 30 to 50 percent of the Ab Bahareh area was very suitable for the construction of rainwater harvesting systems. Due to the mountainous nature of the region, the slope parameter is the main limitation for the construction of rainwater harvesting systems. Based on the combined analysis of all the criteria selected, about 25% of the nomadic ecosystem of Ab Bahareh is highly suitable for the construction of rainwater harvesting systems, especially pits and ponds, rock outcropping catchment, road catchment, and check dams that can be provided during the dry season between rains. In regard to the number of 4000 goats and sheep in 5 villages in the nomadic ecosystem of Ab Bahareh, assuming the daily requirement of each livestock to 4 liters of water and the dry period of 30 days between the main rains, the total catchment area for the 25 mm rainwater harvesting system to meet the needs of livestock in the region is about 2.4 hectares.