ارزیابی جمعیت‌های مهمترین اکسشن‌های گونه elymus libanoticus در مناطق مختلف رویشی استان کردستان

9 اکسشن گونه مرتعی elymus libanoticus   در ایستگاه پژوهشی بهارستان سنندج به منظور بررسی قدرت استقرار و سازگاری، کشت و تکثیر و ارزیابی انجام شد. مطالعه از سال 1389 شروع و تا سال 1394 ادامه یافت. برای هر اکسشن به مقدار کافی بذر ازپایه‌های مختلف در سراسر استان کردستان جمع‌آوری و در پائیز سال 1389 در فاز تکثیر برای هر اکسشن کرت‌های بزرگی به ابعاد 5*6 مترمربع در زمین اصلی در ایستگاه پژوهشی بهارستان آماده و بذور در خطوط کشت وفاصله کشت نقاط cm50 و با عمق کشت cm3 کشت شدند. در این مرحله وجین، و سه نوبت آبیاری انجام شد. در تابستان سال90 بذرهای رسیده اکسشن‌های سبز شده برداشت و اقدام به کشت مجدد بذور اکسشن‌هایی گردید که در مرحله اول سبز نشده بودند. در پائیز سال های 90 و 91 اکسشن‌های هر گونه در قالب طرح‌‌های آماری بلوک‌های کامل تصادفی در عرصه‌های مرتعی بصورت دیم و عمق کاشتcm 3 کشت شدند. ابعاد کرت‌های آزمایشی 2*4 مترمربع که بصورت 4 خط 4 متری با فاصله 50 سانتی‌متر اجرا گردید و برای حذف اثرات حاشیه‌ای فاصله بین کرت‌ها 5/0 متر و فاصله بین بلوک‌ها 2متر در نظر گرفته شد. متغیرهای اندازه‌گیری شده برای انتخاب و ارزیابی اکسشن‌ها شامل: 1) درصد سبز شدن بذرها در عرصه 2) گلدهی 3) تشکیل بذر 4) ارتفاع گیاه 5) تولید 6)سطح پوشش تاجی و 7) توان رویش مجدد بودند که نتایج نشان داد بین متغیرهای اندازه‌گیری شده و اکسشن‌ها در سطح احتمال (p <0.05) اختلاف معنی‌دار وجود دارد. آزمون دانکن برای پارامترهای مورد اندازه‌گیری اکسشن‌های مختلف نشان داد که اکسشن ایرانشاه، دارای بهترین و اکسشن چاخلو دارای کمترین عملکرد است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که علاوه بر تفاوت قدرت ژنوتیپی اکسشن‌های مختلف و مقدار بارش که در مطالعات پیشین تنها عامل محدودکننده رشد و تکثیر ذکر شده، متغییر بودن عواملی از قبیل ارتفاع از سطح دریا، عمق خاک و جهت جغرافیائی مناطق جمع آوری بذور اکسشن‌های مختلف از عوامل تاثیرگذار در استقرار و سازگاری اکسشن‌های این گونه مرتعی در محل کشت بوده و بیشترین تاثیر را بر عملکرد اکسشن‌های مختلف داشته‌اند. لذا به نظر می‌رسد در تهیه بذر جهت تکثیر به منظور اصلاح مراتع، زون‌بندی مناطق ضروری بوده و استفاده از بذور اکسشن‌های موجود در هر ناحیه برای تکثیر و کاشت در همان ناحیه ضروری است.

Evaluation of populations of Elymus libanoticus accessions in different ecological zones of Kurdistan province

Nine accessions of Elymus libanoticus was planted at Baharestan Agricultural Research Station and evaluated in order to nominate of the best accessions in terms of adaptability and establishment. The experiment started in 2010 and continued to 2015. For each accession adequate seed of different stocks in whole of the province was reaped. In reproduction phase (2010 autumn) and after soil preparation, all accessions were planted on plots with 5*6 m2, with 50cm spacing of planting line and planting points and 3cm of planting depth. At this stage weeding, and three irrigation times were performed. In the summer of 2011 mature seeds of grown accessions harvested and recultivation of seeds that were not green in the first stage was carried out. In 2011 and 2012autumn, the accession of each species based on complete randomized block design with 3 replications and 2 meter intervals on 2*4 m2 plots and 4 lines with 4meter length and 50 cm intervals (In order to elimination of marginal effects) and 3 cm of planting depth planted as rainfed. The measured traits for plant selection were 1) growing 2) flowering 3) seeding 4) Yield 5) canopy cover 6) height and 7) regrowing, all data were statistically compound analyzed by SPSS and averages were compared using Duncan method. Results showed that there were significant differences among the measured traits and accessions (P≤0.05) in all studied years (20122015). In terms of measured parameters for all accessions of Elymus libanoticus, Iranshah and Chakhelo accession, respectively showed superiority and minority in the Baharestan research station conditions. In addition to the difference in genotypic power and the amount of precipitation that mentioned in previous studies as the only limiting factors of growth and propagation, Variable factors such as altitude from sea level, depth of soil and geographic direction of collecting areas of different accessions are factors influencing the establishment and adaptation of rangeland species in the site of cultivation and have the most effect on the performance of different accessions. So, it seems that zoning of areas is necessary for seed reproduction in order to improve the rangelands, and the use of extras in each area is necessary for replanting and planting in the same area.