تاثیر مراحل مختلف رشد بر ارزش غذایی گیاه مرتعی stipa capensis در استان بوشهر

این تحقیق، به‌منظور تعیین ارزش غذایی گیاه stipa capensis (بهمن) در مراحل مختلف رشد در سه منطقه مرتعی استان بوشهر از آذر 1390 تا اردیبهشت 1391 انجام شد. نمونه‌برداری از گیاه، در مراحل رویشی، گلدهی و بذردهی، به‌طور تصادفی انجام شد که مساحت هر یک از مناطق حدود 50 هکتار می‌باشد. نمونه‌های هر مرحله در هر منطقه، از نظر میزان ماده خشک، پروتئین خام، خاکستر، چربی خام، انرژی خام، کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن، منگنز، روی و مس به‌روش استاندارد aoac، میزان الیاف نامحلول در شوینده خنثی (ndf)، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (adf) و لیگنین با روش van soest و قابلیت‌هضم‌های ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک، با روشtilley  و terry آزمایش شدند. داده‌ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تیمار (مراحل رشد) و سه تکرار یا بلوک (مناطق مرتعی) تجزیه آماری شدند. نتایج نشان داد که میانگین ماده خشک، پروتئین خام، خاکستر، چربی، ndf، adf، لیگنین و قابلیت‌هضم‌های ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک گیاه در سه مرحله به‌ترتیب 95.69، 12.43، 12.72، 4.32، 60.53، 29.53، 4.48، 60.48، 60.25 و 54.55 درصد، انرژی خام 4203 کیلوکالری در کیلوگرم و میانگین کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن، منگنز، روی و مس به‌ترتیب 0.57، 0.13، 1.84، 0.21، 0.09 درصد و 246، 35، 23.4 و 6.3 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. میزان پروتئین خام، خاکستر، ndf، adf و لیگنین s. capensis در مراحل مختلف، با هم تفاوت معنی‌داری داشتند (p<0/05) و با افزایش سن، پروتئین خام گیاه کاهش ولی ndf، adf و لیگنین آن افزایش یافت. اما بین ماده خشک، چربی و انرژی خام آن در سه مرحله، تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (p>0/05). همچنین با پیشرفت رشد، میزان فسفر، پتاسیم، منیزیم، روی، مس و قابلیت‌هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک s. capensis کاهش و سدیم آن افزایش معنی‌داری یافت (0.05p<). این گیاه در مراحل رشد رویشی و گلدهی، می‌تواند بخش زیادی از نیاز پروتئینی و انرژی گروه‌های مختلف گوسفند و بز را تامین نماید. میزان کلسیم، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن و منگنز گیاه در مراحل مختلف، بیشتر از حد بحرانی آنها برای گوسفند و بز بود؛ اما فسفر و مس آن در سه مرحله و روی در مراحل گلدهی و بذردهی، کمتر از این حد بود. به‌طور کلی این گیاه به‌ویژه در مراحل رویشی و گلدهی برای استفاده دام‌های چراکننده مناسب بوده و در صورت امکان باید نسبت به ازدیاد آن در مراتع مشابه اقدام شود.

Effect of various growth stages on nutritive value of Stipa capensis in Bushehr province, Iran

This research was carried out to determine the nutritive value of Stipa capensis in various growth stages at three rangeland areas during November 2011 to April 2012. The samples of S. capensis were taken randomly in three stages including vegetative, flowering and maturity (seed production). Samples from each stage of each area were determined for DM, CP, Ash, EE, NDF, ADF, ADL, GE, Ca, P, K, Mg, Na, Fe, Mn, Zn, Cu, DMD, OMD and DOMD. Data were statistically analyzed in a Randomized Complete Blocks Design with three treatments (growth stages) and three blocks (rangeland areas). Results showed that CP, Ash, NDF, ADF and ADL content of S. capensis at different growth stages were significantly different (P<0.05) and CP content of S. capensis decreased with growth advancement but its NDF, ADF and ADL content increased. DM, EE and GE content of S. capensis at three growth stages were not different significantly (P<0.05). Also, P, K, Mg, Zn, Cu, DMD, OMD and DOMD content of S. capensis decreased with growth advancement but its Na increased significantly (P<0.05). This plant in vegetative and flowering stages can supply a great part of protein and energy requirement of different groups of sheep and goat at rangeland areas. Ca, K, Mg, Na, Fe and Mn content of S. capensis at different growth stages were higher than those of  critical limits for sheep and goat; however, the P and Cu content at three stages, and Zn concentration at flowering and maturity stages were less than those of critical limits. Totally, this plant species is suitable for livestock grazing specially at vegetative and flowering stages and could be recommended in similar rangelands.