پتانسیل جذب عناصر سنگین توسط گونه های مرتعی گون و کلاه میرحسن از خاک (مطالعه موردی: مراتع اطراف کارخانه سیمان فیروزکوه)

در این تحقیق توانایی گیاهان مرتعی گون و کلاه میرحسن در جذب و تجمع فلزات سنگین مانند کادمیوم، سرب، مس، روی و کروم در اطراف کارخانه سیمان فیروزکوه بررسی شد. نمونه برداری از خاک و پوشش گیاهی در فواصل 500، 1500 و 2500 متر از مرکز کارخانه، به روش سیستماتیک تصادفی انجام شد. تعداد 2 گونه گیاهی از قبیل گون و کلاه میرحسن با 3 تکرار (جمعا 18 نمونه از گیاه و 18 نمونه از خاک ریزوسفری) در غالب طرح آزمایشی بلوک‌های کاملا تصادفی مورد آزمایش قرار گرفت. در این آزمایش نمونه‌ها با استفاده از روش هضم اسیدی و با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. نتایج به دست آمده از روش آماری آنالیز واریانس حاکی از این است که  غلظت عناصر کادمیوم و روی در گونه‌های گون و کلاه میرحسن و غلظت سرب در این گونه‌ها با فاصله از کارخانه به ترتیب از روند افزایشی و کاهشی برخوردار بوده است. همچنین غلظت کروم در گونه کلاه میرحسن سیر نزولی داشته است. مقایسه میانگین عناصر سنگین در اندام‌های مختلف گونه‌ها نشان داد که غلظت عناصر مس، سرب و روی در گونه گون و غلظت عناصر کادمیوم و سرب  در گونه کلاه میرحسن در برگ بیشتر از ریشه و ساقه می‌باشد. با استفاده از آزمون t-test مقایسه بین دو گونه مورد بررسی قرار گرفت و تعیین شد که غلظت کادمیوم و روی در گونه کلاه میرحسن به ترتیب 0.02 و 1.50 میلی گرم در کیلوگرم بیشتر بوده است و در مورد عنصر سرب گونه گون به میزان 0.19 میلی گرم در کیلوگرم غلظت بیشتری را به خود اختصاص داده است. همبستگی بین عناصر موجود در خاک و گونه‌ها نشان داد که عناصر مس، کادمیوم، سرب و کروم در گونه گون و عناصر مس، روی و سرب در گونه کلاه میرحسن با این عناصر در خاک ارتباط معنی‌داری (0.05>p) برقرار کرده‌اند. بنابراین با توجه به آلودگی گیاهان غالب نزدیک کارخانه می‌توان استنباط کرد که مهمترین عامل تجمع فلزات سنگین سرب و کروم در گونه‌های مورد مطالعه، ناشی از آلودگی جوی حاصل از مجاورت به کارخانه است. در این راستا پیشنهاد می‌گردد که از گونه‌های فوق الذکر برای پاکسازی این عناصر از خاک آلوده، استفاده گردد. همچنین توصیه می‌گردد که تمهیدات لازم در ارتباط با مصرف این گونه‌ها توسط دام در اطراف کارخانه صورت گیرد.