تاثیر تغییر کاربری اراضی بر ذخیره کربن آلی و برخی ویژگی‌های بیولوژیکی خاک در بخشی از حوزه‌ی آبخیز رکعت در استان خوزستان

خاک اصلی‌ترین منبع کربن در اکوسیستم‌های خشکی است، اما فعالیت‌های انسان در سراسر جهان از جمله تغییر کاربری اراضی منجر به کاهش قابل توجه کربن خاک گردیده است. به نظر می‌رسد که در طول قرن گذشته تغییر گسترده کاربری اراضی موجب هدر رفت بخش عظیمی از کربن آلی خاک‌ها شده است. از اینرو این مطالعه به منظور بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی از مرتع به زراعت بر ذخیره کربن آلی (c stock) و برخی شاخص‌های بیولوژیکی خاک شامل  (کربن آلی کل (soc)، تنفس پایه خاک (bsr)، کربن زیست توده میکروبی (mbc)، نسبت میکروبی (mq) و ضریب فعالیت متابولیکی (qco2)) در شرق استان خوزستان (حوزه آبخیز رکعت) مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور نمونه‌های خاک در هشت تکرار از لایه‌های 150 و 3015 سانتیمتری در هر دو کاربری تهیه شدنددر این آزمایش مقادیر qco2 ، میزان soc، mbc و  mqدر کاربری کشاورزی نسبت به مرتع طبیعیتفاوت معنی داری نداشتند ولی  مقدار ذخیره کربن آلی خاک نیز در کاربری کشاورزی در لایه‌های 150 و 3015 سانتیمتری با مقادیر 19.5، 8.3 تن بر هکتار نسبت به مرتع طبیعی (29.7، 15.9 تن بر هکتار) به ترتیب 34 و 47 درصد کاهش یافت. مقدار soc در کاربری کشاورزی در لایه‌های سطحی و زیرسطحی خاک (8.47، 5.28 گرم برکیلوگرم خاک) نسبت به مرتع طبیعی (13.29، 6.55 گرم برکیلوگرم خاک) 36 و 19درصد کاهش داشت. همچنینmbc  در لایه­های 150 و 3015 سانتیمتری خاک در کاربری کشاورزی نسبت به مرتع طبیعی به میزان 60 و 71 درصد کاهش، mq به میزان 37 و 65 درصد کاهش و qco2 به میزان 43 برابر افزایش نشان دادند.بطور کلی تغییر کاربری اراضی موجب هدر رفت قابل توجه کربن آلی کل و تقریباً نیمی از ذخیره کربن آلی در سطح خاک شده است. کم شدن مقدار کربن آلی در کاربری کشاورزی موجب کاهش قابل توجهی در کربن زیست توده میکروبی نسبت به سایر صفات گردیده است که می‌توان آن را یک شاخص کلیدی در ارزیابی تغییرات کربن آلی خاک به حساب آورد.