تاثیر تغییرات سطح اساس در ریخت‌شناسی بستر رودخانه‌های محدوده دلتای سفیدرود

بستر رودها می‌توانند بازتاب کننده تاثیرات متقابل فرسایش، زمین‌ساخت، تغییرات اقلیمی ‌باشند. در این میان، شاید عاملی که در این تغییرات نقش ، دارد تاثیرات زمین‌ساختی و تغییر سطح تراز مصّب رود است. در این پژوهش، نقش تغییرات سطح اساس در شکل‌گیری بستر و الگوی کانال رودخانه‌های پلرود، شفارود و کرگانرود در محدوده دلتای سفیدرود مطالعه شده است. مسیله تحقیق آن است که بستر رودخانه‌های منتهی به خط ساحلی خزر در محل مصّب و نزدیکی آن عمیق شدگی قابل توجهی را نشان می‌دهند. هدف، بررسی نقش عوامل موثر در تغییرات سطح اساس و تغییرات زمین‌ریخت‌شناسی بستر این رودخانه‌ها بوده است. نقشه‌های رقومی توپوگرافی، نقشه‌های زمین‌شناسی و عکس‌های هوایی، ابزارهای فیزیکی این پژوهش را تشکیل می‌دهند. کارهای میدانی تفصیلی برای برداشت نیمرخ‌های طولی و عرضی از بستر رودها و ثبت موقعیت‌ آنها با استفاده از gps و دیگر ابزار انجام شده است. داده‌ها در محیط‌های نرم افزاری gis و autocad پردازش شده‌اند. همچنین، الگوی کانال رودخانه‌ها بر اساس یافته‌ها و مبانی نظری و رده‌بندی شده و در نهایت، تاثیر متقابل نوسانات تراز آب دریای خزر، تاثیرات زمین‌ساختی البرز با دیگر داده‌ها تلفیق و تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهد که تغییرات کوتاه مدت تراز آب دریای خزر در بازه‌های نزدیک به مصّب (حداکثر 5 کیلومتر از ساحل) را تحت تاثیر خود قرار داده است. این اثرگذاری در خاور دلتای سفید رود، که خط تغییر شیب کوهستان به ساحل نزدیک‌تر و سطح جلگه پهن‌تر است، نسبت به باختر و شمال باختر، بیشتر است. از طرفی، فراخاست البرز در برابر فرونشست صفحه اقیانوسی خزر جنوبی در سرشاخه‌ها و تا مسافتی حدود 10 کیلومتری بعد از خروج از کوهستان، تاثیرگذار بوده و موجب عمیق شدن آبراهه‌ها در این بخش شده است.