مطالعه آزمایشگاهی وضعیت انحلال پذیری و مقاومتی خاک‌های مجاور گنبدهای نمکی

یکی از مهمترین منابع بالقوه شوری در جنوب ایران، انحلال گنبدهای نمکی می باشد که در اغلب موارد موجب تخریب کیفیت آب های سطحی و آبخوان های کارستی و آبرفتی مجاور می گردد. با وجودی که آب های کارستی و آبرفتی عموماً دارای کیفیت مطلوبی می باشند، در موارد متعددی در جنوب کشور کیفیت این آب ها به دلیل تماس با گنبدهای نمکی کاهش یافته است. نظر به اینکه برخی از نقاط استان هرمزگان همچون جزیره هرمز متشکل از خاک های انحلال پذیر نمکی و دارای درصد زیادی سولفات و گچ می باشد احتمال رخداد مشکلاتی چون انحلال پذیری زیاد می باشد. لذا، در این مقاله به بررسی و ارزیابی تعیین میزان انحلال پذیری و مشخصات مقاومتی خاک‌های مناطق واقع در مجاورت گنبدهای نمکی جزیره هرمز پرداخته شده است. تعیین مشخصات مقاومتی و انحلال پذیری بر اساس نتایج آزمایشات فیزیکی،‌ شیمیایی، فنی و مکانیکی با استفاده از حفر گمانه ها و نمونه برداری انجام پذیرفته است. برخی از این خصوصیات شامل‌ طبقه بندی خاک،‌ حدود اتربرگ خاک،‌ درصد نمک، کلرور و فسفات،‌ درصد تراکم حداکثر،‌ زاویه اصطکاک، چسبندگی خاک و‌ مدول الاستیسیته خاک منطقه می باشند. نتایج بدست آمده نشان دادند که وجود نمک، باعث کاهش پارامترهای مقاومتی (زاویه اصطکاک داخلی و چسبندگی) خاک گردیده است. همچنین وجود نمک، باعث افزایش درصد رطوبت بهینه و کاهش قابل ملاحضه میزان دانسیته خشک حداکثر خاک های انحلال پذیر در مقایسه با نمونه خاک طبیعی می گردد. در نهایت بر اساس داده های بدست آمده و شناسایی دقیق خاک های انحلال پذیر و نظز به ساخت و سازهای آتی در این مناطق، راهکارهای پیشنهادی جهت جلوگیری و کنترل خسارت به سازه‌ واقع بر روی این نوع خاک‌ها ارایه شده است.

laboratory study of the solubility and resistance of soils near salt domes

one of the most important potential sources of salinity in southern iran is the dissolution of salt domes, which in most cases leads to the deterioration of the quality of surface waters, karstic aquifers, and adjacent alluvial aquifers. although karstic and alluvial waters generally have good quality, in many cases in the south of the country, the quality of these waters has decreased due to contact with salt domes. this issue is particularly important in areas such as the lands located on the coasts of the persian gulf, where the groundwater level is high. given that some areas of hormozgan province, such as hormuz island, are composed of salt susceptible soils with a high percentage of sulfate and gypsum, the occurrence of problems such as subsidence, deviation, and high susceptibility to dissolution is likely. therefore, this article focuses on examining and evaluating the determination of the susceptibility to dissolution and the resistance characteristics of soils in the areas adjacent to the salt domes on hormuz island. the determination of resistance characteristics and susceptibility to dissolution has been carried out based on the results of physical, chemical, technical, and mechanical tests using boreholes and sampling. some of these characteristics include soil classification, soil moisture content, salt percentage, chloride and phosphate content, maximum density percentage, friction angle, soil cohesion, elasticity modulus, and soil compaction index. the results showed that the presence of salt has led to a decrease in resistance parameters (internal friction angle and cohesion) of the soil. this reduction in cohesion in salt containing samples compared to natural soil samples without salt has been more pronounced. in addition, the presence of salt leads to an increase in optimal moisture content and a noticeable decrease in maximum dry density of the highly susceptible dissolution soils compared to natural soil samples. finally, based on the obtained data and the precise identification of susceptible dissolution soils and consideration for future construction in these areas, proposed solutions for preventing and controlling damage to structures on this type of soil have been presented.