بازسازی تکتونیک قدیمه ماسه‌سنگ‌های تریاس گروه نخلک در ایران مرکزی با استفاده از سن‌سنجی u-pb زیرکن

گروه نخلک به سن تریاس در ایران مرکزی یک توالی رسوبی بسیار مهم در درک بهتر بسته شدن پالئوتتیس و کوهزایی ائوسیمرین در خاور میانه است. گروه نخلک متشکل از سه سازند الم، باقروق و اشین است، که بیشتر از ماسه‌سنگ‌های آذرآواری، کنگلومرای سیلیسی آواری مخلوط و کربنات‌های دریایی تشکیل شده است. در اینجا نگاهی داریم بر سن‌سنجی u-pb زیرکن‌های آواری گروه نخلک تا خاستگاه آن را مشخص کرده و موقعیت تکتونیک قدیمه آن را در قلمرو پالئوتتیسی بازسازی کنیم. غالب زیرکن‌های آواری گروه نخلک شکل‌دار و نیمه‌شکل‌دار بوده و سن پرمین تریاس (حدود 240-280 میلیون سال) را نشان می‌دهند، که شاهدی است بر تامین رسوب از سنگ‌های آتش‌فشانی پرمین تریاس کمان جاده ابریشم. تعداد کمتری از زیرکن‌ها سنین پالئوزوئیک پیش از پرمین را با پیک‌هایی در 320 و 480 میلیون سال نشان می‌دهند، که می‌تواند از پی‌سنگی که کمان ماگمایی بر روی آن تشکیل شده است استخراج شده باشد. دانه‌های زیرکن با سن نئوپروتروزوئیک مزوپروتروزوئیک پسین (حدود 550-1100 میلیون سال) و پالئوپروتروزوئیک (حدود 1800-2200 میلیون سال) بی‌شکل یا گردشده هستند. زیرکن‌های پالئوپروتروزوئیک در بخش بالایی سازند باقروق (لادینین میانی) فراوان هستند که شاهدی است بر چرخه مجدد سنگ‌های رسوبی قدیمی‌تر. سنگ‌شناسی ماسه‌سنگ‌های این سازند حاکی از یک خاستگاه اضافی از جنس دگرگونی است. این تغییر کوتاه مدت در خاستگاه می‌تواند با بالاآمدگی تکتونیکی در ناحیه منشا که منجر به فرسایش سنگ‌های دگرگونی با ماهیت شمال گندوانایی شده است توجیه شود. می‌توان نتیجه گرفت که قطعات قاره‌ای جدا شده از شمال گندوانا با منشا احتمالی بلوک سیمرین، قبل از تریاس پسین به حاشیه جنوبی اوراسیا رسیده‌اند.

palaeotectonic reconstruction of sandstones from the triassic nakhlak group in central iran, using u pb zircon dating

the triassic nakhlak group in central iran is an important sedimentary succession that helps us better understand the closure of palaeotethys and the eo cimmerian orogeny in the middle east. the nakhlak group consists of the alam (olenekian to middle anisian), baqoroq (?upper anisian to middle ladinian), and ashin (upper ladinian to ? carnian) formations, which are mainly composed of volcaniclastic sandstones, mixed siliciclastic conglomerates, and marine carbonates. here we examine the detrital zircon upb ages from the nakhlak group to determine its provenance and constrain its palaeotectonic position within the palaeotethyan realm. most detrital zircons from the nakhlak group are euhedral and subhedral with permian–triassic ages (ca. 280–240 ma), indicating they likely came from the silk road arc's permian–triassic magmatic rocks. minor zircon populations show pre permian palaeozoic ages, around 320 ma and 480 ma, which probably originated from the basement on which the magmatic arc developed. zircon grains with neoproterozoic–latest mesoproterozoic (ca. 550–1100 ma) and palaeoproterozoic (ca. 1800–2200 ma) ages are anhedral or rounded, with the latter being more prominent in the upper baqoroq formation (middle ladinian), suggesting the recycling of older sedimentary rocks. sandstone petrography indicates an additional metamorphic provenance for this formation, possibly due to a tectonic uplift in the source area, resulting in the erosion of metamorphosed rocks with a northeast gondwanan affinity. this suggests that northeast gondwana derived continental fragments likely belonging to the cimmerian blocks had already arrived at the southern eurasian margin in pre late triassic time.