ژنز تورمالین در سنگ های دگرگونی و ماگمایی منطقه گشت رودخان (مجموعه دگرگونی گشت، باختر رشت)

مجموعه دگرگونی گشت در ارتفاعات تالش (باختر البرز) برونزد دارد. این مجموعه عمدتاً متشکل از سنگ‌های متاپلیتی و گرانیتی است. تورمالین، فاز فرعی متدوال این سنگ‌ها می باشد. در نمونه‌های شیستی، تورمالین های دراویتی با هسته بندی فراوان و اندازه ریز، منطقه بندی ترکیبی نشان می دهند. تورمالین دراویتی نمونه های گنیسی، درشت تر و همگن می باشند. در نمونه‌های میگماتیتی، تورمالین منحصر به هر دو بخش لوکوسوم و ملانوسوم است. تورمالین‌های قهوه‌ای موجود در ملانوسوم گارنت‌دار، دارای ترکیب مگنزیوفوئیتیت بوده و مانند سایر فاز‌های ملانوسوم، ماهیت تفاله‌ای دارند، اما تورمالین دراویتی موجود در ملانوسوم عاری از گارنت، به صورت درشت و با چندرنگی سبز بر روی بیوتیت‌ها رشد کرده‌اند. ترکیب تورمالین لوکوگرانیت‌ها، شورلیتی است که به سمت حاشیه دراویتی می گردد. انواع مختلفی از جانشینی در ترکیب تورمالین مجموعه گشت مشاهده می شود. با توجه به شاخص های ترکیبی، تورمالین متاپلیت ها عمدتاً تحت شرایط دگرگونی تشکیل شده اند درحالی که انواع موجود در لوکوگرانیت ها در شرایط ماگمایی به وجود آمده اند. احتمالاً سیالات بوردار مجموعه گشت در درجات بالای دگرگونی، ضمن کاهش دمای سالیدوس گرانیت‌آب دار، تسهیل فرآیند میگماتیت‌زایی را به دنبال داشته است. افزون بر این، عنصر بور با کاهش ویسکوزیته لوکوسوم، تحرک پذیری و جدایش راحت‌تر مذاب از ملانوسوم و تشکیل لوکوگرانیت‌های هم جوار را فراهم کرده است.