درهم آیی قالب ها و تعاملات بیناگونه ای در شعر فارسی

در شعر فارسی گاه دو قالب، در هم آمیخته می شود که در این پژوهش، مقصود از «درهم آیی قالبها» آمیختگی بین دو قالب و منظور از «تعاملات بیناگونه ای» میزان اثربخشی اقناعی است که از این درهم آمیختگی به دست می‌آید. این تلفیق قالبها بر سه الگوی کلی مبتنی است: 1. دگرسازی قالب در بستر شعر، بدون تغییر وزن 2. دگرسازی وزن در بستر قالب 3. دگرسازی وزن و قالب در پیکره شعر. مسئله بنیادی این مقاله، تحلیل و بیان چرایی این نوع بازی با گونه­ها، بایستگی این درهم‌آیی، تاثیر متقابل دو گونه بر یکدیگر و نقش اقناعی آن در بافت اثر است؛ برای این منظور با بررسی آثاری که در تاریخ ادب فارسی به صورت قالب تلفیقی موجود و نمونه­هایی از آن با تلخیص و به تناسب مجال، در طول مقاله آورده شده است، نتایج قابل توجّهی از چگونگی، چندی و چرایی تعامل متعادل بعضی شعرهای مرکّب و ناهمگونی بعضی دیگر به دست آمد که بدنه اصلی این مقاله را تشکیل می­دهد.  مقاله در راستای اثبات فرضیه به این نتیجه ختم می شود که هنر شاعر در شناخت توان عاطفی هر قالب­ و بستری که پیش از آوردن گونه­ای دیگر در پیکره هر قالب فراهم می­کند بر پذیرش قالب جدید و اثربخشی اقناعی آن تاثیر مستقیم دارد.