تحلیل بسامدی نقد اجتماعی در آثار عبید زاکانی

در پژوهشهایی که تا به حال در زمینۀ عبید و آثار وی صورت گرفته، یا به ویژگیهای زبانی و شگردهای هنر طنز وی پرداخته شده و یا به طور کلی به جنبه‌ها و موضوعات انتقادی وی اشاره شده است؛ اما به تبیین دقیق، تحلیلی و بسامدی این موضوعات پرداخته نشده است. این مقاله پس از مقدمۀ کوتاهی دربارۀ جامعه‌شناسی ادبیات و نگاهی به اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر عبید با روش بررسی اجتماعیات در ادبیات و با نشان دادن دقیق بسامد موضوعات، طبقات و شخصیتهای مورد انتقاد در آثار هفتگانۀ وی، نشان می‌دهد که به‌ترتیب چه مفاهیمی برای او دارای اهمیت و اولویت بوده است. از این رو می‌توان تشخیص داد که جامعۀ آن روز از دید منتقد چیره‌دست و ژرف‌کاوی چون عبید، گرفتار چه نوع معضلات و ناهنجاریهایی بوده است. این نوشته می‌تواند با نشان دادن بسامد مفاهیم مد نظر عبید زاکانی، بخشی از سبک‌شناسی آثار وی در سطح اندیشگی نیز تلقی شود.