بررسی ساختارشناسانه داستانهای عاشیقی در عصر صفوی

بررسی ساختاری داستانهای عاشیقی در فرایند شکل‌گیری و تکامل این ژانر (فرم) ادب شفاهی، هدف اصلی این پژوهش است. بر همین اساس این سوال پیش می‌آید که داستانهای عاشیقی عصر صفوی چه ساختاری داشته و اسکلت وجودی آنها چگونه شکل گرفته است. برای این منظور داستانهای «اصلی و کرم»، «عاشیق غریب و شاه‌صنم»، «طاهر و زهره»، «نوروز و قنداب»، «شاه اسماعیل و عرب زنگی»، «آرزو و قنبر»، «عباس و گلزار» و «شاه اسماعیل و گولگز» بررسی دقیق شد.این پژوهش نشان می دهد که دستانها پس از پایان دوره‌ حماسه ظهور کرده‌اند. جمعبندی نظریات فولکلورشناسانی چون پرتو نائیلی بوراتاو، محرم ارگین، حسین اسماعیل‌اوف و محمدحسین طهماسب مبین این نکته است که ظهور داستانهای عامیانه عاشیقی برای پر کردن فضای باقیمانده از حماسه‌های قرن 15 میلادی و قرون قبلی است. داستانهای دده قورقود نیز به عنوان محصول دوره‌ گذار از داستان حماسی به داستان عامیانه پذیرفته می‌شود. یافته‌های دیگر پژوهش نشان می‌دهد که ساختار داستانها ضمن اینکه شالوده‌ اصلی حماسه‌ها را حفظ کرده‌، تغییراتی بنیادی یافته و شخصیت‌های متفاوتی نیز به وجود آورده است.

a structural analysis ashiq stories in the safaviyeh era

the main behind this study is the morphological analysis of ashiq stories in the process of formation and development of this genera of folk literature. hence, a question arises as to: what morphological structure did ashiq stories have in the safavidera and how were they formed? in so doing , stories including asli and karam, ashiq gharib and shah sanam, tahir and zohreh, novruz and ghandab, shah esmail and arab zangi, arezo and ghanbar, abbas and golzar and shah esmail and gulnaz among them have closely been scrutinized.it is assertad that the advent of stories belongs to the end of epic period .the viewpoints of folklorists iike partev naili boratav , muharrem ergin, hossein ismailov, and mohammad hossein tahmasb show that the advent of common ashiq stories serves as a complementary of the gap proceeding the epics of the 15 th century and the previous centuries. dada qorqud stories are also considered as a product of a transition period from epics to common stories. finally, the results of the study reveal that not only has the structure of stories maintained the underpinning of the epics; it has also experienced seminal chenges and has created different characters.