تبیین نقش گفتمان ادبی در ظهور حاکمیت پهلوی

مسالۀ اصلی این مقاله تبیین نقش نهاد ادبیات در ظرف مناسبات قدرت و به صورت مشخص، عملکرد آن در ظهور و بروز  حاکمیت پهلوی است. این نوشتار با روش تحلیل محتوا در چارچوب کاربست نظریات ارنست کاسیرر انجام شده ‌است. آن بخش از آرای کاسیرر، که بر مفهوم بینش اسطوره­ای ناظر، و نیز رویارویی با متون به مثابۀ مجموعه‌ای از پراکتیس‌ها که ظرفیت و توان قرارگرفتن در جایگاه عاملیت را دارا است در این مقاله به­کار گرفته شده است. بر همین مبنا برخی از آثار ادبی اواخر دورۀ قاجار تا روی کار آمدن حکومت پهلوی نخست، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته‌است. نتایج دریافت و تشریح این آثار بازگوکننده این است که ادبیات در این دوره با بهره‌گیری از ظرفیتها و امکانات خود با گسترش و توسعۀ بینش اسطوره‌ای و به صورت مشخص با خلق نوع خاصی از اسطوره‌های معطوف به قهرمان‌پروری، ذهنیت و زمینۀ ظهور حاکمیت پهلوی نخست را فراهم کرده ‌است.

the explanation of the role of literary discourse on the rise of the first pahlavi

the main question of this paper is to explain the role of the literary institution in the context of power relations and in particular the arrival of iranian society into the era of pahlavi rule. in the meantime, based on ernest cassirer’s comments, the late literary works of the qajar period until the first pahlavi era was evaluated. contrary to the prevailing approaches to text as abstract, neutral, inactive, and merely reflective of a subject or matter, cassirer believes that texts as a system of signs are, above all, a set of practices that have the capacity to be the position of agency. on this basis, he believes that the mental construction of the new world is still influenced by myths that are produced and reproduced in various ways and with specific purposes. the results obtained and described by these works show that literature in this period, by creating a particular kind of myths and then expanding and diffusing the mythical insights into heroism and nationalist discourse, provided the basis for the emergence of the first pahlavi rule.