تحلیل انتقادی گفتمان جایگاه معشوق در غزل معاصر (دهه‌های هفتاد، هشتاد، نود)

متون به دلیل انعکاس ساختارهای اجتماعی، ایدئولوژی و کارکرد قدرت، زمینه ای مناسب در مطالعات تحلیل گفتمان و نقد زبانشناختی است. غزلهای عاشقانه نیز از چنین دیدگاهی دلالتهای ضمنی مهمی دارد و بخشی از واقعیت های زمان خود را آشکار می کند؛ لذا با به کارگیری برخی از ابزارهای رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان، جایگاه «معشوق» در غزل سه دهه اخیر بررسی شد؛ بدین منظور از نظریه های مایکل هالیدی برای تحلیل متن، و نورمن فرکلاف برای تبیین ابعاد اجتماعی آن استفاده گردید. از میان ابزارهای تحلیل متن، فرانقش اندیشگانی با تمرکز بر فرایندها و نامگذاریها انتخاب شد تا آشکار شود که معشوق به عنوان اصلی ترین مشارکِ گفتمان عاشقانه غزل سه دهه اخیر با چه نامها، صفتها و القابی خطاب و توصیف می‌شود؛ این نام دهی ها از جهتِ مثبت یا منفی بودن، چه بار معنایی ای القا می کند؛ و نیز معشوق، عاملِ چه فرایندها یا کنشهایی است. نتایج پژوهش نشان می دهد شاعران این دوره علاوه بر نامهای عام و خاص از نامهای دیگری نیز برای نامیدن معشوق استفاده کرده اند؛ ازجمله: نامهای خاص و نشاندارِ تلمیحی و نمادین، صفتهای جانشین اسم، نام شهر و منطقه جغرافیاییِ محل سکونت معشوق نامهای استعاری برگرفته از عناصر طبیعی، اعضای بدن به علاقه جزئیه و عبارتهای تشبیهی که برای توصیف ویژگیهای جسمی و روحی معشوق به کار می رود. معشوق این غزلها بیشترین نقش را در قالب فرایندهای رابطه ای (43٪)، مادی (39٪) و ذهنی (12٪)، برعهده دارد. او در این فرایندها در نقشهای کنشگر (35٪)، حامل (20٪) و شناخته (15٪) ظاهر شده است. هم چنین (71٪) از فرایندهایی که معشوق در آنها شرکت داشته از نظر ارزشیابی مثبت است.

critical analysis of the discourse of the position of the beloved in contemporary sonnets (1370s, 1380s, 1390s)

in this respect, romantic sonnets also have important connotations and show som realities in this period; therefore, beloved place was investigated using some tools of critical discourse analysis approach in the sonnet over the last three decades . thus, two theories were used for this purpose, michael hallidaychr(’39’)s theory to analyze the text the one and norman faircloughchr(’39’)s theory to explain its social dimensions the other. among the text analysis tools,ideational metafunctional was chosen to focus on processes and naming purposes to reveal the attributes and names attributed to the lover, who is one of the main romantic discourse partner in the sonnet over the last three decades. what meaning these namings convey in term of being positive and negative؛ and also, what processes or actions has been behind the lover؛ the result attempts to show that the poets of this period have used both general and specific names and other names for the beloved, including: special names and allusive and symbolic signs;adjectives substitute noun, name of the city and geographical area where the beloved resides; metaphorical names emanating from natural elements; organs to synecdoche; and metaphorical expressions used to describe the beloved physical and mental characteristics. the beloved of these sonnets plays the most important role in the form of relational processes of 43%, material 39% and mental 12%; in these processes, the beloved has appeared in the roles of actor 35%, carrier 20% and known 15%. the beloved participants is positively assessed in 71% of the processes.