داستان بیت؛ یک قالب داستانی تازه

ادبیات غنی فارسی هنوز زمینه های ناگفته بسیاری دارد که شایسته است با دقت و نگرشی تازه تر بحث و بررسی شود. داستان بیت یکی از قالب های داستانی به کار رفته در شعر فارسی از کهنترین دوره ها تا دوره معاصر است. تا جایی که نویسنده اطلاع داد تاکنون به این مقوله پرداخته نشده است و شایسته است که به عنوان یک قالب داستانی که ویژگی های مستقل دارد، مورد عنایت محققان قرار گیرد. همان گونه که از نامش پیداست، داستان بیت داستان کاملی است که در یک بیت نقل شود و عناصر ضروری و بایسته داستان را داشته باشد. با توجه به این که در یک بیت مجال برای داستان پردازی مفصل نیست باید حداقل هایی که برای داستان شدن یک روایت ضرورت دارند، شناسایی شوند. با توجه به منابع عناصر پیرنگ، شخصیت، عمل، زمان و مکان از شرایط لازم برای پیدایش داستان هستند و هر بیتی که این عناصر را داشته باشد، می تواند داستان بیت به شمار آید. نویسنده 22 بیت که به تنهایی داستان مستقلی را نقل می کنند، به عنوان نمونه از نخستین دوره شعر فارسی تا شعر معاصر استخراج کرده تا هم شواهد بحث باشند و هم ویژگیهای آنها بررسی گردد. پس از آن شیوه های گسترش پیرنگ، شخصیت پردازی، عمل، زمان، مکان و فضاسازی در این قالب کوتاه بررسی شده است. داستان بیت از سویی در ایجاز و اختصار شبیه به هایکوهای ژاپنی است و از سوی دیگر از لحاظ مختصرنویسی، ایجاز و پرهیز از توصیف به مکتب مینیمالیسم آمریکایی ماننده است. قالب پیشنهادی این مقاله بیشتر بر اساس ویژگی شکل (form) مشخص و جدا شده است. داستان بیت نقطه اتصال شعر و داستان در کوتاه ترین و موجز ترین شکلی است که هر دو را در برداشته باشد.  

A Line – Story of A New Story Frame

 Abdollahian.H.,PH.D. Abstract There are, still, many unmentioned subjects in the Persian rich literature, deserving careful consideration and discussion. Line-story is a fictional form that has been exercised in Persian poetry from the ancient periods up to now. As far as the writer knows, this form has not been examined up to now, while it is worthy of paying attention as a kind of fictional form, having special features. Line-story, as its name indicates, is a complete story which is narrated in one line and has the essential elements of a story. Considering the fact that it is not possible to elaborate a story within a line, the fundamental narrative features should be recognized. As the sources reveal, plot, character, action, time and place are the basic components of a story, and each line, having these elements, can be considered as a line-story as well. To give some examples to support his argument, the writer has found 22 line-stories in both old and contemporary Persian poetry. The techniques for developing plot, character, action, time, place and atmosphere are studied in this tiny form as well. Line-story, on the one hand, is like Japanese Haiku because of its brevity, and on the other hand, it is close to the American Minimalism due to succinctness and avoiding description.