بررسی و تحلیل قصه «ناکجا آباد شقاوت» در مثنوی با توجه به بحرانهای انسانی

یکی از حکایات دویست و شصت گانه مثنوی، قصه کوتاه و فاقد عنوان و ماخذ است که در دفتر سوم و ذیل داستان قوم سبا آمده و هیچ یک از شارحان و مفسران - جزء در حد اشاره-  بدان نپرداخته‌اند. نگاه و تبیین این مفسران نیز در حد تاویل سمبلها و تفسیر واژگانی گزاره‌ها بوده که البته خود مولانا در ادامه داستان بدان پرداخته است. به نظر نگارنده، هیچ یک از محققان و مفسران، حکایت را بدون توجه به تاویل خود مولانا و به صورت ساختاری و به عنوان یک داستان مستقل بررسی و تحلیل نکرده‌اند که در این جستار سعی می شود با لحاظ این نکته، خوانش دیگری از داستان ارائه شود. نگارنده بر  این باور است که تمامِ اجزای داستان باید به صورت یک کل در یک بافت و زنجیره معنایی در پیوند با داستانهای قبل تفسیر و تبیین شود. بر این اساس ضمن تحلیل ساختاری داستان و بررسی عناصر آن، قرائت دیگری با توجه به مسائل و مشکلات انسان معاصر از آن ارائه شده که در هیچ یک از منابع متقدم بدان توجه نشده است. قصه تمثیلی یاد شده از نظر نوع پردازش و کیفیت تصویرگری، ساخته و پرداخته ذهن  و تخیل مولوی است که با توجه به جریان سیال ذهنی شاعر و با بهره گیری از اسطوره های دینی - چون داستان یوسف و رویای عزیز مصر، داستان ابراهیم و چهار مرغ - و با کمک تصاویر رویاگون و سوررئال پدید آمده است. این داستان به نسبت کوتاه، حاوی نکات و پیامهای عمیقِ جهانی برای انسان رها و تنها در عصرجدید است که مولانا ضمن توصیف برجسته ترین آفات و بیماریهای بالقوه بشری به تبیین، تحلیل و سرانجام، ارائه راهکارهای رهایی انسان از این آفات اهتمام ورزیده است.  

An Analysis of the “Nowhere of Misery”Story in the Masnavi with a focus on Human Crises

Gorji.M.,PH.D Abstract: One of the 260 stories of the Masnavi is a short and untitled tale whose exact source is not known. It comes under the story of the Saba people in Part III. No-one among the exponents has commented on it; some have given only a few hints. They have simply interpreted the symbols or explained the lexical elements. Of course Molavi himself has addressed it later in the story. I believe that none of the researchers and commentators has examined the said tale without attention to Molavi’s own explication or structurally as an independent story. In this paper I try to come up with a new reading of the story. I am of the opinion that all parts of the story must be interpreted as a whole and in a unified context or discourse chain in relation to the preceding stories. Based on this approach, as the story’s structure is analyzed and its elements examined, another interpretation is provided with attention to the problems of contemporary man. This is not seen in any of the previous sources. The said allegoric story owes its special treatment and imagery to the imagination of Molavi. It has its roots in the poet’s stream of consciousness and religious mythology - such as the story of Joseph and the dreams of Egypt’s ruler, and the tale of Abraham and the four birds - as well as in dreamlike surreal images. This relatively short story contains great universal points and messages for lonely human beings who are stranded in the contemporary world. Describing the major potential woes and problems of humans, Molavi explains and analyzes these ills and finally proposes ways of getting rid of them.