نقش فلسفه تمثیلی در داستانپردازیهای مولانا در مثنوی

تمثیل درآثار مولانا-  بوی‍ژه در مثنوی- علاوه بر شیوه بیان، نمایانگر نوعی اندیشه و جهان نگری است. در«فلسفه تمثیلی» مولانا آنچه استفاده ازاین شیوه را- به عنوان اصلی ترین سبک روایی حکایات- الزامی می کند، لازمه صدور معقول در محسوس است که مفاهیم مجرد و فرامادی را صورتی ملموس و قابل دریافت می بخشد. مولوی بنیادهای نظری این اندیشه را در یکی از مقالات فیه مافیه بیان کرده و در مثنوی به طور عملی این اندیشه را به تصویر کشیده است.این فلسفه تمثیلی که بر ماهیت دو بعدی تمثیل- روساخت روایی و ژرف ساخت فکری - مبتنی است، ساختاری دو وجهی به حکایت می بخشد که یکی نقش ممثل به داستانی و ادبی و دیگری نقش ممثل روحی و فلسفی را برعهده دارد و در سبک روایی نویسنده، سلب اولویت از برخی ضروریات داستان چون «تعلیق» را به دنبال دارد. در داستانهای مثنوی می بینیم که این دو وجه ساختاری (ممثل و ممثل به) در خط روایی داستان با شکلی که از آن تحت عنوان «مثل گذاری» یاد می‌کنیم در کنار هم قرار گرفته اند. علاوه بر این، یکی دیگر ازجلوه های تمثیل درآثار مولانا، «تفسیر تمثیلی» است که در توصیف بنمایه های رمزی و مضامین پوشیده داستانی به کار می رود و مهمترین کارکرد آن در هر یک از اشکالش، «تعلیم» است. 

The Role of Allegoric Philosophy in Molavi’s Storytelling in the Masnavi

Allegory represents a type of thinking and world view as well as a style of speech in Molavi’s works, Masnavi in particular. In Molalvi’s “allegoric philosophy”, what makes necessary the use of this approach – as the principal narrative style of the tales – is the necessity to carry ideas over into sense impressions. Molavi presents the theoretical foundations of this thought in Fihe-ma-Fih, and practically portrays the thought in the Masnavi.   This allegoric philosophy which is based on the two-dimensional nature of allegory – narrative surface structure and intellectual deep structure – furnishes the tale with a double structure; one functioning as literary allegory and the other as spiritual and philosophical allegory. In the writer’s narrative style, this leads to the reduction of some essential elements of a story such as suspense. It could be seen that in the Masnavi’s stories the two structural dimensions mix along the narrative line of the story in a form known as “representation building”. Another manifestation of allegory in Molavi’s works is “allegoric interpretation”, used to describe the coded and implicit themes of stories, whose main function in all its forms is “to teach”.