بررسی پاره‌ای از مسائل پزشکی در آثار نظامی

حکیم نظامی گنجه‌ای بزرگترین داستان‌سرا و نامیترین قصه پرداز تاریخ ادب پارسی است. گسترۀ دانش و اطلاعات او سبب شده است تا آثار او نه تنها از نظر ادبی و هنری که جنبه های علمی و اجتماعی نیز درخور بررسی و پژوهش باشد. هرچند این موارد در برابر آفتاب درخشان آفرینش های ادبی – هنری او مجالی برای خودنمایی نیافته اند، با این همه تامل و دقت در آنها، زوایای دیگری از توانایی و قدرت نظامی را بر ما آشکار می سازد. در این مقاله برخی از مسائل پزشکی که در آثار نظامی بدانها اشاره شده، از رهگذر مقایسه با کتابهای مهم پزشکی– دارویی کهن، مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است. این مقایسه و تطبیق با بهره گیری از کتابهایی چون قانون، هدایه المتعلمین فی الطب، الابنیه عن حقایق الادویه و ... انجام شده و در آخر به این نتیجه رسیده است که وسعت آگاهی و دانش نظامی از علم پزشکی درخور توجه و تامل است و چه بسا او این اندوخته ها را به طور مستقیم از کتب طبی گذشته به دست آورده باشد.   

Survey of Some Medical Issues in Nezami’s Works

 S. Saket Abstract:Hakim Nezami of Ganja, is the greatest storyteller throughout the history of Persian literature. Not only are the wide variety of his works challenging from an artistic and literary point of view, but also they can be studied from scientifical and sociological aspects. Unfortunately these works have scarcely had the opportunity to be noticed; compared to his stunning literary creations. Yet they reveal other aspects of his potential and power once a close and deep study is devoted to the mentioned works.This article evaluates some medical issues in Nezami’s works, by comparing them with significant ancient medical books. Qanun (The Law), Hedayate Al-Motaalemin fi Teb (Guide Book for Physicians), and Al Abnia an Haghayegh al Advia, etc. are some of the books used for this comparative study. The result shows that Nezami had a very serious knowledge of medicine. There is even the possibility that he has gained all this information directly from ancient medical books.