کیفیت اقتباسِ داستان عزیز و غزال از نمایشنامه رمئو و ژولیت

داستانِ عزیز و غزال (1332ق.) به‌قلمِ سیّد‌اشرف‌الدّین حسینی گیلانی، معروف به نسیم شمال، عاشقانه‌ای است کمترشناخته‌شده که در آن ماجرای عشق دو دلداده اهل حلب از دو خاندان متخاصم روایت می‌شود. شباهت محتوایی این داستان با نمایشنامه رمئو و ژولیت شکسپیر ما را برآن داشت تا با نگاهی به مفهوم اقتباس و هم چنین واکاوی سبک‌وسیاق رایج در اقتباسهای عصر قاجار، شباهتها و تفاوتهای این دو اثر را بررسی و تحلیل کنیم. واکاوی همانندی فراوان محتوایی و ساختاری این دو اثر به روش توصیفی تحلیلی، این ظن را تقویت می‌کند که عزیز و غزال، اقتباسی آزاد از تراژدی شکسپیر بوده‌است؛ امّا ازآنجاکه سندی مبنی‌بر تسلّط سیّداشرف‌الدّین به زبان انگلیسی در دست نیست، چنین به‌نظر می‌رسد که او به‌گونه ای با ترجمه‌ای از رمئو و ژولیت به فارسی یا ترکی آشنا شده و سپس به سیاق اقتباسهای دوران خود با تمهیداتی همچون افزودن شعر به نثر، بهره‌گیری از امثال و حکَم و گاه تکیه‌کلامهای عامیانه، متناسب با گفتمانهای فرهنگی اجتماعی زمانه خود، رمئو و ژولیتی باب طبع خوانندگان ایرانی خلق کرده‌است.

The adaptation quality of Aziz and Ghazal story from Romeo and Juliet play

The story of Aziz and Ghazal (1914), written by Seyed Ashraf alDin Hosseini Gilani, known as NasimShomal, is a  not well known romance in which is narrated the love story of two Aleppo lovers from two hostile families. The content similarity of  this story with Romeo and Juliet Shakespeare’s play encouraged us to review and analyze the similarities and differences between the two works by considering the adaptation theories as well as the analysis of common style and context in translations and adaptations of Qajar era. The descriptiveanalytical study of this story and the many content and structural similarities between the two works assumed that Aziz and Ghazal have been a free adaptation of Shakespeare’s tragedy, but since there is no evidence that Seyed AShraf alDin was fluent in English, it seems that he  has achieved translations of Romeo and Juliet, then he has created Romeo and Juliet for satisfaction of Iranian readers by using the style of adaptive translations of his time such as adding poetry to prose, using proverbs and sometimes slang catchphrase and sociocultural discourse.