حاشیه بر خویشتن (تاملی بر خودحاشیه‌نویسی‌های اخوان ثالث)

حاشیه‌نویسی بر متون از سنتهای علمی و ادبی مسلمانان بوده است. از دیرباز نگارش حاشیه، چه از سوی خود مولف و چه از سوی شاگردان یا منتقدان مولف روشی رایج در گسترش اندیشه علمی و ادبی در حوزه فرهنگ ایران بوده است. حاشیه‌نگاری بر متون از قرن هشتم هجری شتاب گرفت و در روزگار قاجار، حاشیه‌نگاری بر متون فقهی به امری متداول در حوزه‌های علمیه تبدیل شد. حاشیه‌نگاری بر شعر، آن هم شعر معاصر، غریب و نامتداول است که چندان سابقه‌ای در ادب معاصر فارسی ندارد. مهدی اخوان ثالث به سائقه استعداد، مطالعه زیاد، پرورش در حوزه فرهنگی خراسان و آشنایی با متون ادب فارسی و عربی در این زمینه شاعری پرکار و کم مانند است. اخوان ثالث بر شعر خود از مجموعه ارغنون تا آخرین مجموعه شعریش، تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم، حاشیه‌های گوناگون، طنزآلود، آگاهی‌بخش و ظریف نگاشته است. بر اساس این تحقیق، عمده دلیل او برای این کار دفع دخل مقدر و ابهام‌زدایی از نظریات ادبی او توسط دیگران است. این تحقیق به روش تحلیلی توصیفی انجام شده و در پی یافتن علل گرایش فراوان اخوان به سنت خود‌حاشیه‌نویسی است.

Self annotationA reflection on the self annotations of the Mahdi Akhavan Sales

Text annotation has been one of the scientific and literary traditions of Muslims. Annotation has long been a common method in the development of scientific and literary thought in the field of Iranian culture, both by the author himself and by the author’s students or critics. Text annotation accelerated from the eighth century AH and in the Qajar era, annotation on jurisprudential texts became common in seminaries. Annotation on contemporary poetry is a strange and uncommon practice that has little history in contemporary Persian literature. Mehdi Akhavan Sales is a prolific and rare poet in this field due to his talent, vast studies, upbringing in the cultural sphere (domain) of Khorasan and familiarity with Persian and Arabic literary texts. He has written various, humorous, informative and delicate Annotations on his poetry. According to this research, the main reason for this is to demystify. This research has been done by an analyticaldescriptive method and seeks to find the reasons for the excessive tendency of Mehdi Akhavan Sales to the tradition of selfannotation.