کارناوال‌گرایی در قصه‌های عامیانۀ ایرانی

میخاییل باختین، ادبیات عامه را مناسب‌ترین عرصه برای بروز تفکر کارناوالی می‌دانست. شاخصۀ بارز این اندیشه، بر هم ریختن گفتمان مسلّط بر ادبیات سنّتی از طریق دگرگونی زبان و ارزشهای موجود در آثار ادبی است.  این مقاله می‌کوشد تا از این منظر قصه‌های عامیانۀ ایرانی را واکاوی نماید. بدین منظور هفت مجموعۀ قصۀ عامیانۀ ایرانی به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. ویژگیهای بارز ادبیات کارناوالی، همچون مطرح کردن آزادانۀ مسائلی که ارتباط با زندگی مادی حیات انسان دارد، مانند خوردن، نوشیدن، زاد و ولد، زناشویی و درنهایت مرگ به منزلۀ روند طبیعی زندگی و نه امری تراژیک و فاجعه‌بار عناصر مهم تفکر کارناوالی و گروتسک به شمار می‌رود که در این جستار بدان پرداخته شده‌است. حاصل این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه تیپهای شخصیتی مختلف در قصه ها در تقابل با یکدیگر قرار می‌گیرند و با دگرگونی مراتب فرادست و فرودست گفتمان سلطه‌پروری فرومی‌پاشد. در این روایات با شکستن هنجارهای قدرت در جامعه، مجال چندصدایی در قصه‌ها فراهم می‌شود که از مشخصه‌های بارز ادبیات کارناوالیستی است. همچنین به کار بردن زبان بی‌پیرایه، بدون محدودیت اخلاقی که شامل واژگان نامعمول، ناسزا و کلمات خارج از عرف می‌شود به ایجاد فضای طنزگونۀ کارناوالی کمک می کند.

Carnivalism in Iranian folk tales

Mikhail Bakhtin considered popular literature to be the most suitable field for the emergence of carnival thinking. The distinctive feature of this thought is the disruption of the dominant discourse on traditional literature through the transformation of language and values in literary works. This article tries to analyze Iranian folk tales from this point of view. For this purpose, seven collections of Iranian folk tales have been analyzed in a descriptiveanalytical way. The prominent features of carnival literature, such as freely raising issues related to the material life of human life Like eating, drinking, birth, marriage, and finally death as a natural process of life and not a tragic and catastrophic thing are important elements of carnival and grotesque thinking, which are discussed in this essay. The result of this research shows how different personality types are in conflict with each other in the stories, and with the transformation of superior and inferior levels, the discourse of dominance collapses. In these narrations, by breaking the norms of power in the society, the possibility of multivoices is provided in the stories, which is one of the distinct characteristics of carnival literature. Also, the use of free language, without moral restrictions, which includes unusual words, profanity, and unusual words, helps to create a humorous atmosphere of the carnival.