تاملی در مساله‌ مرگ ستایی در ادب عرفانی و دیوان غزلیات مولانا علی حسین‌پور

یاد مرگ که همواره عیش بسیاری از انسانها را طیش و تیره می‌دارد، برای صوفیان و عارفان راستین، موجب انس و آرامش بوده است. آنان با الهام گرفتن از فرهنگ قرآنی و حدیثی، که در آن تصویر روشن و مطلوبی از مرگ مومنان و موحدان ارائه شده است، به مرگ نگاهی عاشقانه و عارفانه داشته‌اند و باور آنان این بوده است که جان آسمانی انسان با تبعید به دنیا و تعلق به تن از جوار قرب الهی دور شده و از سعادت دیار یار باز مانده‌ است. آنان همواره خود را در دو زندان گرفتار می‌دیده‌اند: زندان تن و زندان دنیا. از این رو، همه هم و همت آنان متوجه خلاصی از این دو زندان بوده است.به همین دلیل، مرگ در نظر صوفیان و عارفان حقیقی نه تنها منفور و مکروه نبوده، که بسیار هم خواستنی و دوست‌ داشتنی بوده است. تامل در حالات عارفان، هنگام مرگ و سخنانی که درباره مرگ بر زبان آورده‌اند، نکات و نتایج شگفت‌انگیزی را آشکار می سازد. گروهی از آنان پیش از فرا رسیدن مرگ به فراست از آمدن آن آگاه شده و خود را برای استقبال از آن آماده کرده‌اند. گروه دیگر، عشق و اشتیاق خویش را به مرگ در قالب عبارات عجیب و عبرت‌آموزی بیان کرده‌اند. بی‌گمان سرآمد همه این عارفان و عاشقان در زمینه مرگ ستایی مولانا است که زیباترین و لطیفترین سخنان را درباره ‌مرگ و اسرار آن گفته و سروده، و دیوان غزلیات او آکنده از اشعاری است که در آنها عاشقانه و مشتاقانه از طرایف و ظرایف مرگ سخن گفته است. 

Contemplation over than atophilia in Moalana’s mystical literature and poetry .Ali Hosseinpour

The memory of death, which has always turned the happiness of many into misery and discomfort, has been a source of tranquility for the true mystics and Sufis. Being inspired by the Quranic culture and hadiths, which portray death of the faithful as pleasant and brilliant, mystics have always looked upon death through a mystical angle. In their view, man’s celestial soul has been detached from the divine Creator and has been deprived of enjoying His intimacy when he was exiled to this mortal world and was confined in the prison of body. Mystics have always considered themselves entrapped in two prisons: prison of body and prison of the material world. Therefore, all their attention and efforts were focused on ridding themselves of these two prisons.Thus, for the true mystics, death is not disgusting and ghastly but lovely and exquisite. Contemplation on the mystics’ moods at the time of death and what they say about death reveal some quite wonderful points. A group of them got inspirations as regards the exact time of their departure on account of their extra-ordinary wisdom and foresight and have warmly embraced death. Another group put their love and enthusiasm for death to thought-provoking and strange sentences.No doubt, Moalana stands on top of all these lovers of death and mystics as far as  thanatophilia is concerned. His collection of lyrics is full of poems in praise of the delicacy and gracefulness of death in a lovely and enthusiastic way.