اخلاق‌نامه‌نویسی در ایران و جایگاه اخلاق جلالی

کتابهای اخلاقی حجم نسبتاً زیادی از آثار ادبی را به خود اختصاص داده است. این مقاله در پی یافتن سرچشمه‌های تکوینی این کتابهای اخلاقی و بویژه تبیین جایگاه اخلاق جلالی تنظیم شده است. چون این کتاب به پیروی از اخلاق ناصری خواجه‌نصیر توسی نوشته شده و اخلاق ناصری نیز با اقتباس از تهذیب‌الاخلاق مسکویه تالیف گشته است به نظر ضروری می‌رسید که درباره جریان اخلاق‌نویسی در ایران بحث شود. در این مقاله ضمن بررسی ریشه‌های تاریخی و سنتهای مهم اخلاق‌نویسی به طور جداگانه به سنت اسلامی می‌پردازیم و سه کتاب اخلاق ناصری، اخلاق جلالی و اخلاق محسنی را که نمایندگان اصلی این سنت به شمار می‌روند، بررسی می‌کنیم. در پایان مدل تبارشناسیک آثار اخلاقی را در ایران با تاکید بر تبیین جایگاه «اخلاق جلالی» ترسیم خواهیم کرد. آنچه در پی می‌آید تلاش مختصری است در توضیح برخی از وجوه اندیشه دوانی در کتاب اخلاق جلالی.   

The Morality of Letter-Writing in Iran and Position of Jalali’s Morality

 M.khorasani AbstractMorality books cover a large extent of literary works. This article seeks to find the origin of these morality books and express the statue of Jalali’s Morality. Since this book is written following Naseri’s Morality (written by Khajeh Nasir Tousi), and Naseri’s Morality was also compiled through an adaptation of Purification of Morality by Moscouyeh, it seems necessary to discuss the flow of morality-writing in Iran. In this way, by studying the source of morality books- which take the majority of instructional and educational Persian books in the field of literature- the root of several of the advice-like concepts in the Persian literature will be known and realized.In this essay, in addition to making a survey on the historical roots and the most significant traditions leading to morality-writings, the Islamic tradition will also be surveyed separately. Afterwards three books which count as the major representatives of this tradition are studied; Naseri’s Morality, Jalali’s Morality, and Mohseni’s Morality. Finally we demonstrate the ancestry model of morality works in Iran with emphasizing on the position of Jalali’s Morality. As a matter of fact this article attempts to reveal some of the dimensions and aspects of thought-flow in the book entitled as Jalali’s Morality.