کار و کوشش در مسلک عارفان

کار و تلاش برای امرار معاش به صورتهای مختلف و در زندگی طبقات مختلف مردم نمود داشته است و هیچ یک از گروههای مردم از کار بی‌نیاز نبوده‌اند؛ اما نگرش به کار و فعالیت اقتصادی عارفان و متصوفه نشان می‌دهد که گروهی از آنان به کسب معتقد و به کار مشغول بودند. در این نوشتار رابطه مکتسبان با کار و نمود کسب در زندگی آنان بررسی شده است بدین صورت که ابتدا مهمترین کتابهای عرفانی فارسی، مطالعه شده است تا نمودهای کسب از لابه‌لای حکایتهای آنان، نمایانده شود و به این منظور کتابهای تذکره‌الاولیا، اللمع، طبقات الصوفیه، رساله قشیریه، نفحات الانس و ثمرات‌القدس من شجرات الانس بررسی شد و حکایتهایی که به گونه‌ای با کار مربوط بود، استخراج و بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که از دیدگاه آنان کار نه تنها برای امرار معاش خود، بلکه برای تامین طبقات ضعیف و نیازمند جامعه مفهوم می‌یابد و در آن استاد و شاگرد کار، همراه با کار به تهذیب نفس نیز می‌پردازند؛ کاری که بستر تحول روحی آنان می‌شود و کرامات در آن تجلی می‌یابد و اخلاق نیکو بر محمل آن می‌نشیند.  

Gnostics’ view toward working

Earning a living maintains its manifestations in the lives of different strata of people in different forms and shapes and no group of people have been needless of jobs. A glance at the economic activities of Gnostics shows a group of them believed in working. This writing has studied the relationship between workers and their works. In this manner, initially the most important Farsi mystical books have been studied to portray the manifestations of jobs from their anecdotes. To this end, the books Tazakorat al-Oliaa, Al-Lama, Tabaqaat al-Sofia, Resaalat Qeshriyah, Nafahaat al-Ons, and, Samaraat al-Qods min Shajaraat al-Ons were studied and anecdotes related to work were extracted and studied. The results show that from the view of Gnostics, working gains meaning not only as a source of livelihood, but as a means for meeting the needs of the vulnerable and needy strata, within the framework of which the experts and their trainees also purify their soul. This in turn sets the stage for their spiritual development and brings out the best in them.