بازیهای طنز‌آمیز زبانی ابوسعید در اسرارالتوحید

ابوسعید ابی‌الخیر یکی از عارفان برجسته ایران در کنار سیر و سلوک عالی عرفانی و ذوق و شم ادبی والا از طنزی لطیف و شیرین در رفتار، گفتار و تعابیر برخوردار بوده که خود در نوع سلوک او، که به عارفان «اهل بسط» متعلق است، ریشه دارد. آنچه از حکایات دلنشین اسرار‌التوحید برمی‌آید، ابوسعید نه تنها خود به آفرینش طنزها و بازیهای زبانی زیبایی دست می‌زده، بلکه از گفتار نمکین دیگران نیز به وجد می‌آمده است. ساختار ذهنی وی همانند سایر عرفا به گونه‌ای شکل گرفته بود که تمامی عناصر هستی را جلوه‌هایی از رموز عرفانی دانسته، بسرعت و حد‌ّت، رفتار، سخنان و گفتار عوامانه را تعبیری عارفانه می‌نمود ‌یا از نامهای اماکن، شهرها و دیه‌ها، آیات قرآن و احادیث، اصطلاحات کلامی و فقهی و ... برداشتی عرفانی ارائه می‌کرد. این برداشتها در عین انتقال بخشی از اندیشه‌های اهل تصوف به دلیل بهره‌‌گیری از مایه‌های طنز، جذابیت‌ و زیبایی خاصی داشت و به ‌رغم زیباییهای فراوان، مورد توجه پژوهشگرانی قرار نگرفته است که درباره سیر تاریخی طنز و طنزپردازی در ادبیات ایران تحقیق کرده‌اند. این مقاله می‌کوشد برداشتها و تاویلهای عرفانی و حکمت آمیز‌ ابوسعید را از  عناصر یاد شده،  که می‌توان گفت نوعی «بازی زبانی» بوده است، بررسی و تحلیل کند. 

Abu-Said’s ironical language games in Asrar al Tawhid

Abu-Said Abu al Xair is one of the famous Iranian mystics. Besides Patch and having good taste, he has sensitive irony in behavior, speech and euphemism. These specifications are arising from ihis expansion path. The pleasant tales of Asral al Tawhid are showing that abu- said not only has been creating ironical themes, but also he has been rejoiced by other’s witty speech. According to his mystical mind, he has presented mystical interpretation from elements of the world such as popularly speech, the name of places, cities and villages, verses of the Koran, traditions and the terms of religious jurisprudence. These interpretations are explaining mystic’s pointes of view and they have not been considrerd by researchers. This article trying to explanin Ab-Sayid’s mystical interpretations and ironical language games in Asral al Tawhid.