بازخوانی انگارۀ معاصر نزد تذکره‌نویسان فارسی

در این مقاله »معاصر « به مثابه یک »مفهوم « نزد نخستین مورخان ادبیات فارسی یعنی تذکره‌نویسان بررسی شده است. سعی شده این مفهوم دقیقا به همان طریقی که شناسا (یعنی تذکره نویسان فارسی) آن را تجربه کرده و شناخته است، توصیف شود. ابتدا بحثی مقدماتی دربارۀ ریشه های لغوی »معاصر «، و سپس معانی امروز‌ی‌ آن و برداشتها از معاصر آورده می‌شود. این بررسیها نشان می دهد که برداشت از معاصر تا چه اندازه به اوضاع فرهنگی و اجتماعی وابسته است. پس از طرح این مقدمات از معانی »معاصر « نزد تذکره‌نویسان سخن گفته می شود. برداشتهای همزمانی، تازه و جدیدبودن، همتایی و هم سطحی سه برداشتی است که تذکره نویسان از معاصر داشته اند. نشان داده شده است که برای تذکره‌نویسان این برداشتها سیال، و دلایل سیالیت آنها بررسی شده است. سیالیت این برداشتها باعث شده است تذکره‌نویسان از معیارهای محدودکننده‌ای مانند هم مشربی، هم طرزی و معاشرت بهره ببرند. این استفاده از آن رو بوده است تا آنان در نگارش از معاصران با حدود و ثغور دقیقتری کارشان را به انجام رسانند و ناخواسته و خواسته از سیالیت مفهوم معاصر بکاهند.

Rethinking of Contemporaneity in Persian’s Biographical Books (Tadhkerahs)

In this article, contemporary has been studied as a concept by the first historians of Persian literature, i.e. biographers. I have tried to describe this concept in exactly the same way that the Persian biographers has experienced and known it. First, there is an introductory discussion of the lexical roots of contemporary and then its current meanings and interpretations of contemporary. These studies show the extent to which perceptions of the contemporary depend on cultural and social conditions. After that, the meanings of contemporary are discussed by biographers. The meanings are contemporaneity, novelty and being in the same level. It has been shown that for biographers, these perceptions are fluid and the reasons for their fluidity have been investigated. The fluidity of these perceptions has led biographers to use restrictive criteria. This has been used so that they can do their job in writing about their contemporaries with more precise limits, and reduce the fluidity of the contemporary concept.