تاثیر سنت نسخه‌آرایی ایرانی و فرهنگ نگارش اروپاییان در به‌کارگیری نشانه‌های سجاوندی در نخستین مطبوعات ایران

هنگام استفاده از نوشتار به تمهیداتی نیاز است که بتواند تا حد ممکن خوانندۀ متن را به ذهنیت نویسنده نزدیک کند. یکی از این تمهیدات بهره‌گیری از نشانه‌های سجاوندی در متن است. نشانه‌های سجاوندی به گیرندۀ پیام کمک زیادی می‌کند تا احساسات و حالات فرستنده در هنگام نگارش اثر درک کند. دیدگاه رایج این است که تمامی نشانه‌ها برگرفته از سنت نگارشی غرب است. در این پژوهش با نگاه به نخستین مطبوعات ایران و با روش توصیفی تاریخی، نخست پیشینۀ این نشانه‌ها مورد بررسی قرار گرفته است که مشخص شد که بخشی از نشانه‌های نگارشی، برگرفته از سنت نسخه‌آرایی ایرانی است؛ بویژه نشانه‌هایی که در تزیینات نشریات بیشتر کاربرد داشته است. بخشی دیگر از راه ترجمۀ آثار گوناگون وارد زبان نوشتاری شده است. نکته دیگر اینکه مشخص شد در نشریاتی که به روش چاپ سنگی منتشر می‌شد به علت امکانات بیشتری که در اختیار ناشر بود و هم‌چنین دستی بودن کار، امکان استفاده بهتر از نشانه‌های نگارشی و نشانه‌های تزیینی فراهم بوده است؛ اما در نشریاتی که به روش چاپ سربی منتشر می‌شد به علت محدود بودن امکانات، استفاده درست و بجا فراهم نبوده است. در نهایت باید گفت به‌کارگیری نشانه‌های نگارشی به انتشار نشریات در خارج یا داخل ایران ارتباط چندانی ندارد و بخشی از نشریاتی که در خارج منتشر می‌شد، با وجود آگاهی از نشانه‌های نگارشی چندان استفاده‌ای از آنها نمی‌بردند.

The Influence of Iranian Manuscript Illumination Tradition and European Writing Culture on the Use of Punctuation Marks in the First Iranian Press

Language is a means of communication between individuals that uses elements of both speech and writing to make this communication possible. When using the medium of writing, certain arrangements are required in order to bring the reader as close as possible to the mindset of the writer. One of such arrangements is using punctuation marks in the text. Punctuation marks greatly help the receiver of the message to understand the feelings and moods of the sender of the message when writing the piece. The common view is that all punctuation marks were borrowed from the Western writing tradition. Investigating the first Iranian press, the current research first reviews the history of such marks, and then shows that some of the marks used in writing were inherited from the Iranian manuscript illumination tradition while some others found their way into written language through different translations. However, sometimes the usage of some of the marks in the press differed from their original function.