اشارات و مضمونهای دستار و دستاربندی در ادب فارسی

این پژوهش ابتدا وجوهی از دستار را که توجه ادبا را جلب کرده است، سپس زمینه ها و دلایل اشارات متعدد به این سرپوش و علل کثرت مضامین مرتبط با آن را در آثار ادبی بنماید. این امر نه تنها جنبه های نهفته از فرهنگ البسه را میتواند آشکار کند بلکه دستاربندان، و احوال و منش آنها را نیز میتواند نمایان سازد. بنابراین، در این مقاله به روش کتابخانه و با توجه به دیوان شاعران و برخی متون دیگر، ابتدا اشارات دستار و مضمونهای ساخته شده از آن استخراج، سپس هر یک، ذیل عناوین معین تقسیم بندی و به شیوۀ توصیفی تحلیلی بررسی شده اند. طبق ابعاد « و از حیثِ » نحوۀ بستن و قرارگرفتن در سر « بررسیهای صورت گرفته، دستار از جنبۀمکرر محل اشارات و مضمون آفرینیها شده است. در نحوۀ بستن دستار و ،» کمی و کیفی قرارگرفتن آن بر سر، اشارات و مضامین ناظر به دو نوع دستاربندیِ کلی، یعنی دستاربندی عام و دستاربندی خاص است. در دستاربندی عام و رایج، به پیچ وتابه ای متعارف دستار و به نهادن اشیایی همچون مسواک، نامه و پول در میان آن پیچ وتاب ها توجه شده است. در حالت خاص دستاربندی نیز، اشارات و مضامین از اشکال بستن دستار، یعنی کج بستن، تَحت الحَنَکی بستن و آشفته بستن آن حاصل شده است. اما آنگاه که ابعاد کمی و کیفی دستار مورد توجه شاعران قرار گرفته، اشارات و مضامین بر آمده از اندازه، گرانی، جنس، رنگ، آرایش و دنباله های دستار بوده است. از آنجا که در ادب فارسی سخن از دستار عمدتاً ناظر به احوال وجایگاه اقسام دستاربندان، و نحوۀ مواجهه با آنهاست، میتوان گفت زمینۀ اصلی توجه به وجوه مختلف دستار، و ایراد اشارات و ساختن مضامین از آن وجوه، در همین امر نهفته است. درواقع انتقادات گسترده به دستاربندان بویژه نفی و ردِ اهل صلاح و صاحب مناصبان آنها، عامل شکل گیری بخش عمدهای از توجهات به این سرپوش در پهنۀ ادب فارسی شده است.

Conceptualization and refer to turban and turban-users in Persian literature

In Persian literature, as well as many phenomena, all sorts of clothes, have been conceptualized and referred to. The turban is one of the clearest examples of the fact that the poets have paid attention to it in many ways Accordingly, this study seeks to reveal sides of turban that caught the attention of men of letters, then show the themes and reasons for multiple references to this headcover and the reasons for the multiplicity of themes related to it in literary works. This will not only reveal the underlying aspects of the culture of clothing, but also can show the manner and disposition of turbanusers. In this paper, therefore, in the library method and with respect to poetical works and some historical texts, first the signs of turbans and concepts made from them are extracted, then each of them is divided into defined titles and analyzed in descriptive analytical method. According to the findings, the turban have been conceptualized and referred to form aspect of ldquo;the way of wearing it and the posture of it on the head rdquo; and in terms of quantitative and qualitative dimensions . But since in Persian literature, speaking of the turban, mainly observes the status of different turbanusers, and how to deal with them, the main theme of attention to the different sides of turban and referring to it and making concepts form it, lies under this matter. In fact, widespread criticism of turbanusers, especially rejecting the peace seeker turbanusers and authorities, has resulted in the emergence of a major part of attention to this headcover and its extensive plan in Persian literature.