مبنای نظری سنجش عدالت اقتصادی در اسلام

داشتن معیاری برای سنجش عدالت اقتصادی به ارزیابی واقع‌بینانه از نزدیکی یا دوری به وضعیت عادلانه کمک می‌کند و نیز به دست آوردن قضاوت صحیح از تاثیر سیاست‌ها بر بهبود یا وخامت عدالت اجتماعی کمک می‌کند. اقتصاددانان سنجه‌های متعددی را در حوزه فقر یا نابرابری معرفی نموده‌اند که هیچ‌کدام با محتوای عدالت اسلامی تطابق کامل ندارد. برای دستیابی به چنین شاخصی، نیازمند دو مبنا هستیم: نخست مبنای نظری یعنی مفهوم روشن و دقیقی از عدالت اقتصادی؛ دوم مبنای روشی یعنی بهترین شیوه کمّی‌سازی آن مفهوم. این مقاله که حاصل دو سال مطالعه قرآنی است، متکفل بیان مبنای نظری سنجش عدالت است. از میان تعاریف متعدد عدالت، با تکیه بر منابع اسلامی، تعریف جامع‌تر برگزیده شد و چهار زیرمجموعه برای مفهوم عدالت اقتصادی معرفی شد که جز نوآوری‌های این تحقیق است. درنتیجه سنجش عدالت در اقتصاد اسلامی به سنجش این چهار زیرمجموعه کاهش می‌یابد که عبارت‌اند از: حقوق مبادلاتی، حقوق بازتوزیعی، حقوق تولیدی و حقوق مصرفی. شواهد قرآنی هر یک از اجزا نیز ارایه شده است.