بررسی امکان‎ تکوّن دانش اقتصاد در پارادایم اسلامی

اعتبار بحث از نظام اقتصادی اسلام با چالش‎های نظری در دو سطح امکان تحقق و کیفیت تکّون مواجه است. در مقاله پیش‎رو، این دو چالش با استناد به مبانی اندیشه اسلامی مورد کاوش قرار گرفته و پاسخ داده شده است. اسلام و حاکمیت برانگیخته از آن، یک کل نظام‎مند بوده و شامل زیرنظام‎های متنوع از جمله نظام اقتصادی است و هنگام تحقیق درباره هر یک از اجزای اسلام، باید جزء مورد نظر را در درون آن کل مطالعه کرد. دراینجا این سوال مطرح می‎شود که آیا این موضوع در مورد زیرنظام‎ها نیز صادق است؟ رویکردهای مطالعاتی مربوط به اقتصاد اسلامی چیست و چه وضعیتی را ترسیم می‎کند؟به نظر نگارنده، اقتصاد اسلامی مجموعه‎ای از ایده‎ها در حوزه‎های متنوع است و برای اینکه به‎صورت چارچوب منسجم علمی درآید، لازم است با رویکردی جامع و نظام‎مند مورد توجه واقع شود؛ وگرنه رویکردهای تک بعدی− هرچند ارزشمند− نیل به مقصود را از دسترس خارج می‎کند. پیش از بررسی این موضوع، لازم است به این پرسش پرداخته شود که آیا اساساً اقتصاد اسلامی امکان تحقّق خارجی دارد؟ غالباً گفته می‎شود که اقتصاد علمی اثباتی است؛ ولی اسلام شامل آموزه‎های هنجاری می‎باشد؛ ازاین‎رو همان‎گونه‎که فیزیک با وصف اسلامی بی‎معناست، اقتصاد نیز چنین است. فرضیه ما این است که اقتصاد اسلامی کاملاً ممکن و شدنی است و با روشی نوین به اثبات آن خواهیم پرداخت؛ بنابراین متون علمی مرتبط با اقتصاد اسلامی می‎تواند شکل گرفته، به‎تدریج گزاره‎های این علم به محک آزمون درآید و سپس در مسیر اجرا قرار گیرد.

investigation of the possibility of the development of economic knowledge in the islamic paradigm

the credibility of the islamic economic system is faced with theoretical challenges on the two levels of the possibility of realization and the quality of implementation.  in the following article, these two challenges have been explored and answered by referring to the foundations of islamic thought. islam and the sovereignty derived from it is a systematic whole and include various sub-systems, including the economic system, and when researching each of the components of islam, one must study the desired component within that whole. here the question arises whether this issue is also true for the sub-systems? what are the study approaches related to islamic economy and what situation does it depict? in the writer’s opinion, islamic economy is a collection of ideas in various fields, and in order for it to become a coherent scientific framework; it needs to be considered with a comprehensive and systematic approach. otherwise, one-dimensional approaches - although valuable - will leave the goal out of reach. before examining this issue, it is necessary to address the question of whether islamic economics is fundamentally possible to achieve objectively. it is often said that economics is a positive science; but islam includes normative teachings; therefore, just as physics is meaningless with the islamic definition, so is economics. our hypothesis is that the islamic economy is completely possible and we will prove it with a new method. therefore, scientific texts related to islamic economics can be formed; the propositions of this science can be gradually put to the test and then put into practice.