ماهیت ترکیبی تصمیم‎گیری: «بهینه‎سازی» و «تصمیم‎گیری نهادی»

در اقتصاد خرد متعارف، مدل‌سازی تصمیم‎گیری‎های اقتصادی مبتنی بر بهینه‎سازی مقید است؛ اما در دنیای واقعی، تصمیم‎گیری‎ها ترکیبی هستند و بیشتر از اینکه براساس «بهینه‎سازی» شکل بگیرند، «نهادی» بوده و براساس یک‌سری «عادات»، «قواعد» و «چارچوب‎های» از قبل مشخص (نهادینه شده) اخذ می‎شوند. در این مقاله تلاش می‎شود تا به شکل تحلیلی و توصیفی و با رویکردی عصب‎شناختی، تحلیلی اقتصاد خردی از ماهیت «ترکیبی بودن تصمیم‎گیری‎ها» ارائه شود. براساس یافته‎های شناختی و رفتاری، بهینه‎سازی مداوم حتی در ساده‎ترین شکل آن هزینه‎های ذهنی بسیار بالایی دارد و این باعث می‎شود تا عاملان اقتصادی برای صرفه‎جویی در این هزینه‎های ذهنی، در کنار بهینه‎سازی‎های گاه‎به‎گاه بیشتر به سمت تصمیم‎گیری‎های نهادی گرایش داشته باشند. کوز و ویلیامسون در حوزه مفهومی هزینه‎مبادله استدلال می‎کنند که وجود «هزینه‎های مبادله» می‎تواند زمینه‎ساز جایگزینی «سلسله‌مراتب به‌جای مبادله بازاری» باشد، در حوزه‎ای متفاوت یعنی در حوزه مفهومی تصمیم‎گیری می‎توان استدلال نمود که وجود «هزینه‎های تصمیم‎گیری» می‎تواند زمینه‎ساز جایگزینی «تصمیم‎گیری نهادی به‌جای بهینه‎سازی مستقیم» باشد. وجود منافع و بازده‎های بسیار بالا در مبادلات اجتماعی و اهمیت نهادی عمل کردن برای رسیدن به این منافع، تشدیدکننده این گرایش اقتصادی در یک فرایند تکاملی است. بر این اساس تصمیم‎گیری نهادی و بهینه‎سازی مستقیم به‌صورت ترکیبی و در تعامل با یکدیگر تصمیم‎گیری‎های اقتصادی انسان‎ها را راهبری می‎کنند. همچنین، توجه به این ترکیبی بودن تصمیم‎گیری‎ها و اهمیت و کارکرد رفتارهای نهادی می‎تواند مبانی اقتصاد خردی مناسب‎تری برای نظریه‎پردازی در اقتصاد اسلامی فراهم کند.

Integrated nature of decision making: a cognitive and behavioral analysis: optimization and institutional decision making

In conventional microeconomics, modeling economic decision makings is based on constrained optimization; but in the real world, decisions are hybrid and more &institutional& than based on &optimization& and they are based on a set of pre-defined (institutionalized) &habits&, &rules& and &frameworks&. This article has tried to provide a microeconomic analysis of the combined nature of decisions with analytical and descriptive methods and grounded on a neurological approach. Based on cognitive and behavioral findings, continuous optimization, even in its simplest form, has very high mental costs and this makes economic agents more inclined to institutional decisions to save these mental costs, along with occasional optimizations. In the conceptual field of transaction costs, Coase and Williamson argue that the existence of &transaction costs& could pave the way for the replacement of &hierarchy instead of market exchange&. In a different field, ie in the conceptual field of decision making, it can be argued that the existence of &decision costs& can pave the way for replacing &institutional decision making instead of direct optimization&. The existence of very high benefits and returns in social exchanges and the importance of institutional acting to achieve these benefits intensify this economic tendency in an evolutionary process. Religious behavior is a kind of institutional behavior (following religious rules and habits) and considering this view that institutional decision making and direct optimization both are important and have distinctive roles in decision making process can influence microfoundations of Islamic economics.