اولین گزارش از جدا سازی و اثبات بیماری زایی Fusarium compactum روی گلرنگ *

گلرنگ (.carthamus tinctorius l) از تیره asteraceae گیاهی یک ساله و دانه‌های آن دارای 5 تا 40 درصد روغن است. زیستگاه ابتدایی این گیاه جنوب آسیاست و از قدیم در کشورهای چین، هند، ایران و مصر کشت می شده است. در ایران سطح زیر کشت گلرنگ افزایش یافته و در سال 1387 به 10000هکتار رسیده است. از عوامل بیماری زای قارچی گلرنگ pythium ultimum ، phytophthora drechsleri ، puccinia carthami و fusarium oxysporum f. sp. carthami. را می توان نام برد. در تابستان 90 گیاهان گلرنگ دارای علایم پژمردگی و زردی از مزارع گلرنگ باجگاه از استان فارس جمع آوری شد. قطعاتی از ریشه گیاهان دارای علایم با هیپوکلریت سدیم 5/. درصد ضدعفونی، روی محیط کشت pda اسیدی کشت، سپس در دمای 25 درجه سلسیوس نگه داری شد. پس از چهار روز کشت هایی با روش تک اسپور در محیط pda تهیه گردید. جدایه ها پرگنه هایی به رنگ نخودی تا زرد مایل به صورتی داشتند. برای تولید ماکروکنیدیوم از محیط کشت برگ میخک و آب آگار 2 درصد (cla) استفاده گردید. ماکروکنیدیوم ها خمیده، اغلب پنج بندی و کلامیدوسپورها کروی با سطح زگیل دار بودند. میکروکنیدیوم دیده نشد. روی محیط کشت pda اسیدی در دمای اتاق 25 در جه سلسیوس پرگنه قارچ دارای میسلیوم هوایی نخودی رنگ و در زیر تشتک پتری برنگ صورتی بود. به منظور شناسایی گونه قارچ از کلیدهای نلسون و همکاران (nelson et al. 1983)، برگس و همکاران(burgess et al. 1994) و لزلی و سامرل (2006 leslie and summerell) استفاده و fusarium compactum شناسایی شد. این قارچ برای اولین بار از ایران به وسیله زارع و ارشاد (1376) از روی غلات گزارش شده است. به منظور بررسی رابطه این قارچ با علایم ذکر شده اصول کخ اجرا شد. برای تهیه مایه f. compactum از روش وست لوند و همکاران (westerlund et al. 1974) روی دانه‌های ارزن استفاده شد. سپس به منظور مایه‌زنی از گلرنگ‌های 60 روزه و گیاهچه های 14 روزه استفاده شد و دانه‌های ارزن کلنیزه شده با قارچ در مجاورت طوقه و ریشه گیاهان قرار داده شد. پس از حدود چهار هفته علایم زردی برگ‌ها و نکروز طوقه و ریشه مشاهده گردید جداسازی مجدد از گیاهان مایه‌زنی شده صورت گرفت. به این ترتیب بیماری زایی این قارچ اثبات شد. این اولین گزارش از بیماری زایی f. compactum روی گلرنگ است.