معرفی یک گونه جدید Melampsora روی Populus x euramericana در ایران

اخیراً نمونه‌‌ای آلوده به زنگ روی populus x euramericana جمع‌آوری شده از مازندران بررسی گردید که ویژگی‌هایی متفاوت از گونه‌های قبلا گزارش شده در کشور داشت. این نمونه دارای مراحل اوردینیوم و تلیوم بود. اوردینیوم‌ها که به دلیل جمع‌آوری آخر فصل غالبا توسط گونه‌ای هیفومیست هیپرپارازیت آلوده شده بودند به شکل سورهای کوچک، گرد و پراکنده با ظاهری پودری در سطح زیرین برگ‌های آلوده تشکیل شده بودند. اوردینیوسپورها غالبا واژتخم مرغی کشیده با دیواره خاردار و بی‌رنگ بودند. دیواره اوردینیوسپورها در راس صاف و 2-5/1 میکرومتر ضخامت داشت. ضخامت دیوراه این اسپورها در استوای اسپور تا 6 میکرومتر هم می‌رسید. ابعاد اوردینیوسپورها 20-15 × 43-31 میکرومتر اندازه‌گیری شد. اوردینیوم‌ها حاوی پارافیز‌های گرزی با ضخامت انتهایی تا 13 میکرومتر در راس بودند. تلیوم‌های سیاه رنگ در هر دو سطح برگ به صورت زیر اپیدرمی دیده شدند. هرچند این سورها غالبا سطح فوقانی برگ را آلوده کرده بودند. تلیوسپورها به شکل غالبا استوانه‌ای با دیواره قهوه‌ای روشن به ضخامت 1 میکرومتر در طرفین و تا 5/2 میکرومتر در راس اسپور دیده شدند. ابعاد تلیوسپورها 12-8 × 64-40 میکرومتر اندازه‌گیری شد. بر اساس اطلاعات ارایه شده توسط گویمن (gaeumann 1959. die rostpilze mitteleuropas, buchler, bern) نمونه فوق کاملا منطبق با گونه melampsora larici-populina kleb. است. از ویژگی‌های بارز این گونه وجود اندکی ضخامت انتهایی در راس تلیوسپورها، ضخامت انتهایی در راس دیواره پارافیز‌ها، ضخامت دیواره اوردینیوسپورها در استوای اسپور و صافی دیواره در راس اوردینیوسپورها است. مجموع این ویژگی‌ها این گونه را از سایر گونه‌های melampsora روی صنوبر جدا می‌کند. بر اساس نظر کوپرویچ و اولیانیشچف (kuprevich & ulyanishchev 1975. keys to the rust fungi of ussr) این گونه دارای دامنه پراکنش وسیعی است و در اروپا، آسیا، بخش‌هایی از آفریقا و آمریکای جنوبی دیده شده است. بر اساس بازبینه زنگ‌‌های کشور (عباسی و علی‌ابادی 2010، بانک اطلاعات الکترونیکی زنگ‌های ایران)، تاکنون تعداد 4 گونه از جنس melampsora روی گونه‌های populus در ایران گزارش شده‌اند. ضمن این‌که این اولین گزارش زنگ روی گونهp. x euramericana در ایران است، گونه زنگ m. larici-populina نیز برای میکوبیوتای ایران جدید است. علاوه بر p. x euramericana غالب گونه‌های بخش aigeiros هم به عنوان میزبان زنگ فوق معرفی شده‌اند (kuprevich & ulyanishchev 1975). نمونه بررسی شده: روی populus x euramericana، مازندران، ایستگاه چمستان نور، 6/9/1389، جمع‌آوری کننده: علی برهانی، ii+iii، (iran 15009 f).