اولین گزارش Rhizoctonia oryzae در ذرت از ایران

بیماری لکه غلاف برنج برای اولین بار از کالیفرنیا، آرکانزاس و لوی زیانا به عنوان قارچ tirchoderma sp. گزارش شد (tullis, 1934). سپس عامل بیماری توسط ریکر و گوچ به‌عنوان r. oryzae شناسایی گردید (1938). waitea circinata دارای گروه آناستوموزیwag-o می‌باشد که با فرم جنسی r. oryzae مرتبط است. r. oryzae عامل لکه غلاف برنج تا سال 1390 در ایران گزارش نشده است. جدایه‌ای از غلاف ذرت خالص‌سازی شد و شناسایی آن براساس هیف، مورفولوژی کلنی، وضعیت هسته و واکنش آناستوموز صورت گرفت. تعداد هسته در سلول‌های ریسه 3 تا 10 عدد، قطر ریسه از 4 تا 10 میکرومتر و دمای بهینه رشد 32 درجه سیلسیوس می‌باشد. جدایه این گروه با خود پیوند ریسه‌ای از نوع c3 برقرار می‌کند. رنگ کلنی پس از گذشت چهارده روز سفید تا گلبه‌ای رنگ است و دارای اسکلروت مومی و نرم و اغلب فرو رفته در آگار می‌باشد. اغلب اسکلروت‌های تولید شده توده بی‌شکل‌اند و رنگ آنها گلبه‌ای است. بررسی پراکنش این گونه نشان داد که بیماری در ژاپن، کامبودیا، تایلند، تایوان، فیلیپین، آمریکا، غرب آفریقا و برزیل وجود دارد. براساس گزارش هوشیوکا و ماکینو این قارچ در مناطق برنج کاری گرمسیری و نیمه گرمسیری وجود دارد و براساس این گزارش r. oryzae محدود به شرایط آب و هوای گرم و آستانه تحمل سرمای آن پایین است (1969). در جنوب شرقی استرالیا r. oryzae عامل لکه غلاف برنج، خارج از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری مشاهده شده است (lanoiselet et al. 2001). این گونه قارچی از گندم، جو و برنج نیز جداسازی شده است (ریکر و گوچ، 1938). هم‌چنین r. oryzae با پراکنش وسیع و با بیماری‌زایی بالا در مزارع گندم، جو و نخود پیدا شده است (paulitz 2002). در منابع بررسی شده ایران، نامی از r. oryzae به عنوان بیمارگر در ذرت، برنج و گندم ذکر نشده است و آزمون بیماری‌زایی r. oryzae در ریشه و غلاف گیاهچه ذرت و گندم مثبت ارزیابی شد. پس از استخراج dna از جدایه r. oryzae ، با جفت آغازگر its4&5 مورد بررسی قرار گرفت. اتصال آغازگر به dna ژنومی درc°60 به مدت یک دقیقه اعمال شد. محصول pcr جفت آغازگر its4&5روی ژل آگارز 5/1% متشکل از یک قطعه dna با اندازه تقریبی670 جفت باز بود. بررسی محصول تکثیر شده در ژل اکریل آمید %8 منجر به تشکیل یک گروه شش باندی گردید. با تعیین توالی نوکلیوتیدهای r. oryzae ، آنالیز خوشه‌ای از روش maximum parsimony tree و نرم‌افزار mega 5 انجام شد. نتایج نشان داد در سطح تشابه بالا جدایه 476 r. oryzae وfj 766523.1 گرفته شده از ncbi در یک گروه و مستقل از جدایه‌های r. zeae وwaitea circinata var. circinata قرار گرفتند. تفاوتی در ریخت‌شناسی کلنی r. oryzae به‌دست آمده در این بررسی و گونه توصیف شده توسط ریکر وگوچ دیده نشد. با توجه به ویژگی‌های مورفولوژی کلنی و بررسی مولکولی جدایه wag-o می‌توان بیان کرد که r. oryzae برای اولین بار در ایران از روی غلاف ذرت در ناحیه مرکزی استان گلستان (توشن گرگان) جداسازی و گزارش می‌شود.