بررسی تحلیلی و اولویت بندی موانع توسعه صادرات کالاهای غیر نفتی کشور: رویکرد fahp

بررسی تغییرات صادرات کالاهای غیر نفتی کشور در طی دو دهه گذشته نشان می دهد که اگر چه از نظر ارزش دلاری ، این متغیر دارای روند صعودی است اما رشد تغییرات آن نزولی است . علاوه بر این ، بازارهای صادراتی کشور در حال کوچک شدن و تمرکز شدید است به طوری که تعداد بازارهای صادراتی اصلی کالاهای ایران از 23 کشور در سال 80 به 9 کشور در سال 97 کاهش یافته اند . با توجه به اهمیت صادرات کالاهای غیر نفتی کشور در رشد اقتصادی و پایداری اقتصاد در مقابل شوک های خارجی مانند تحریم ، سوال اصلی مقاله اینست که چه مشکلات و موانع و با چه اولویتی بر سر راه توسعه یا حفظ روند رو به رشد آنها وجود دارد؟ این پژوهش از منظر هدف کاربردی و از منظر گردآوری دا ده ها توصیفی -پیمایشی است . از آمارهای ثبتی گمرک جمهوری اسلامی در سالهای 1380 تا 1397 و نیز داده های کیفی حاصل از نظرسنجی سازمان توسعه تجارت کشور از صادرکنندگان کالا در سالهای 1396 و 1397، به ترتیب برای تحلیل وضعیت گذشته صادرات کالاهای غیر نفتی، و شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی موانع صادراتی استفاده شده است. با استفاده از داده های جمع آوری شده ، تمام مسائل و موانع توسعه صادرات ابرازی توسط صادرکنندگان شناسایی و با روش تحلیل سلسله مراتبی فاز اولویت بندی شده اند . بر اساس یافته های این تحقیق از بین 185 مانع و مشکل در توسعه صادرات کالاها غیر نفتی ، د ه مانع نخست آنها به ترتیب اولویت عبارتند از: بالابودن هزینه تمام شده محصول، بالابودن نرخ ارز مربوط به مواد اولیه وارداتی، تحریم‏های آمریکا بر علیه کشور، بالابودن نرخ حمل و نقل و انتقال محصول به بازارهای هدف، قیمت گذاری محصول مبتنی بر نگاه کوتاه مدت و کسب سود، سیاستهای خارجی کشور، عدم شناخت سلیقه و نیاز مخاطبین، اعمال نرخ‏های تعرفه بالا از سوی کشورهای هدف، بالابودن هزینه‏های اخذ مجوز فروش محصول از نهادهای داخلی، بالابودن سهم مالیات بر واردات مواد اولیه و هزینه‏های ترخیص کالا در گمرک.

an analytical review and prioritization of barriers to the development of non-oil exports in iran: fahp approach

extended abstractintroductionone of the serious issues that has been considered and examined by policymakers, economic, and trade professionals in iran for many years is the development of non-oil exports and the existing obstacles to its development. this issue arises from the fact that export development, as a trade strategy, is recognized as the engine of economic growth, progress, and development in countries. similarly, identifying and striving to remove the factors that hinder export development is also of particular importance. this is because export development and foreign exchange generation, in addition to increasing national income and improving the foreign balance, can also enhance the country’s bargaining power on the international stage, especially in times of economic sanctions and from a political perspective.some of the problems and shortcomings in export development or target market expansion are domestic, such as the high production cost of iranian goods compared to competing products due to the unreal exchange rate, exporters’ lack of awareness of various banking export services, the lengthy process of granting loans, and low productivity of production factors, among others. on the other hand, some problems are external, such as the hostile trade policies of powerful global countries and the inability to participate in international trade-facilitating forums and organizations. prioritizing these issues and challenges for resolution is of great importance.&methodology the research follows an applied methodology using a descriptive-survey approach for data collection. it analyzes customs records from 2001 to 2018 and qualitative data from a 2017-2018 survey of exporters by the trade promotion organization of iran to identify and prioritize export barriers.the data analysis is conducted using the fuzzy analytical hierarchy process (fahp), a method designed for decision-making under uncertainty. fahp uses triangular fuzzy numbers to evaluate and compare export barriers based on multiple criteria. this method allows for flexibility in the number of independent variables but may face reliability issues if expert judgments are inconsistent. the study aims to systematically rank the key barriers to non-oil export development.findings the findings of this article reveal that the country’s non-oil exports from 2001 to 2018 fell short of the projections outlined in the sixth development plan. both market concentration and the diversity of exported goods have declined. on average, 25% of the total annual value of non-oil exports during the study period came from the sale of just five products.