بررسی تاثیر تکانه بهره‌وری بر تغییرات ساختاری و پتانسیل انتقال آب بین ایران و کشورهای هم‌ مرز

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﮐﻤﺒﻮد آب، ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ و ﻣﺼﺮف ﺑﻬﯿﻨﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ از اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋه ای ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﺛﺮات ﮐﻤﺒﻮد آب ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﯾﮏ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻮﺿﻮع آب ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﻤﮑﺎری ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﯿﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﺎی اقتصادی از ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻬﺮه وری دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﺄﺛﯿﺮی ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﺑﻬﺮه وری ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ جابجائی ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ، ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﺮاز ﺗﺠﺎری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ از ﻣﺪل ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ impact ﺟﻬﺖ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزی آب و ﺗﻌﺎدل ﺟﺰﺋﯽ ﮐﺸﺎورزی و از ﻧﺮم اﻓﺰار gempackاﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ در ﻣﺪل ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه و ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺪﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﻣﺪل، ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس gtap-eﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻬﺮه وری ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی اﺛﺮﮔﺬار در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺶ واﻗﻌﯽ اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﮑﺎﻧﻪ مثبت ﺑﻬﺮه وری ﮐﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮ ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی اﻗﺘﺼﺎد ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﺑﻬﺮه وری ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ رﺷﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻧﯿﺮوی کار ماهر و ﻏﯿﺮﻣﺎﻫﺮ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی را ﮐﺎﻫﺶ داده و در ﮐﻨﺎر آن ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻓﺰاﯾﺶ داده اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه زﻣﯿﻨﻪ را ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎری در اﯾﺮان ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﺑﻬﺮه وری ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻮع ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ را در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎی آب در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻣﺪل ﻫﺎی ﺗﻌﺎدل ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزی ﻣﺪل با ﺗﮑﺎﻧﻪ ﺑﻬﺮه وری ٠٫٦ درﺻﺪ ﺑﺮای اﯾﺮان و ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ در تقاضا ﺑﺮای ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ؛ اﯾﻦ فرآیند در ﺻﻮرﺗﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی با اﻟﮕﻮﯾﯽ نامتوازن و ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﺷﮑﻞ ﺑﮕﯿﺮد. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻣﺪﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﺑﻬﺮه وری ٠٫٦درﺻﺪ ﺑﺮای اﯾﺮان و ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻢ ﻣﺮز وﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزی ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزی ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﻦ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎی آب در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎدی، ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﯿﻦ اﯾﺮان و ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻢ ﻣﺮز وﺟﻮد دارد. اﮔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ مساله از درﯾﭽﻪ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدد ، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﺬاری ﻫﺎی آب، ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ شود. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮑﯽ از اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از آب ﺑﺮرﺳﯽ اﻣﮑﺎن اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﯿﻦ ﻣﺮزﻫﺎی ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ .