بررسی تاثیر حقوق مالکیت بر افزونه خواهی در کشورهای منتخب opec و oecd

افزونه خواهی یک فعالیت غیرمولد و یکی از موارد شکست دولت به شمار می آید . در صورت شکل گیری این مسئله منابع به جای اینکه در اختیار فعالیت مولد قرار گیرند صرف مبارزات توزیعی و دستیابی به موقعیت انحصاریمیشوند. علاوه بر این اثرات مخرب فراوان دیگری بر روی کشورها دارد از جمله آنها میتوان به کاهش خلاقیت و نوآوری، فراگیرشدن قوانین و مقررات موردی، رایج شدن رشوه دهی و رشوه ستانی اشاره کرد. در کل این فعالیتغیرمولد منجر به تحریف ساختار انگیزه اقتصادی، اجتماعی و زیان رفاهی میشود. از این رو شناسایی عوامل اثرگذار بر افزونه خواهی حائز اهمیت است، چرا که با بررسی و کنترل این عوامل میتوان به کاهش زمینه شکلگیری افزونه خواهی کمک کرد و اقتصاد را به رشد و توسعه پایدار سوق داد. در مقاله حاضر سعی میگردد پس از بررسی تعاریف افزونه خواهی، عوامل اثرگذار بر افرونه خواهی تعیین و نحوه اثرگذاری آنها به لحاظ نظری بیانشود. متغیرهای مورد مطالعه شامل حقوق مالکیت، تحصیلات، دموکراسی، تولید ناخالص داخلی سرانه، نظامی گری، تورم و رانت نفتی میباشند که در ادامه این عوامل به دو بخش نهادی و غیر نهادی تقسیم میشوند . از آنجا که تعریف و اجرای دقیق حقوق مالکیت اهمیت فراوانی در بروز این فعالیت دارد، تلاش میشود که به صورت ویژه این مهم مورد مطالعه قرار گیرد. کشورهای مورد بررسی در این مطالعه به دو گروه اعضای منتخبکشورهای صادرکننده نفت و کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری وتوسعه اقتصادی تقسیم میشوند که از سال 1996 تا 2017 مورد بررسی قرا ر میگیرند. همچنین آزادی اقتصادی بعنوا ن متغیر جانشین زمینه شکل گیری افزونه خواهی در نظر گرفته میشود. هرچقدر آزادی اقتصادی در جوامع بیشتر باشد انتظار میرود که کمتر زمینه شکل گیری افزونه خواهی ایجاد گردد. یافته های تجربی حاکی از آن است که در هر دو گروه مذکور، حقوق مالکیت، دموکراسی و تولید ناخالص داخلی سرانه اثر منفی و معنادار و متغیرهای نظامی گری و تورم، اثر مثبت و معناداری بر فعالیتهای افزونه خواهی دارند. نتایج همچنین نشان میدهد که در کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، با افزایش تحصیلات، افزونه خواهی کاهش مییابد. این درحالی است که افزایش تحصیلات، تاثیرمعنادار و مثبتی بر افزونه خواهی در کشورهای صادرکننده نفت میگذارد. همچنین در کشورهای صادرکننده نفت، رانت نفتی اثر مثبت و معناداری بر افزونه خواهی د ارد. این نتیجه بدین معناست که هرچقد ر رانت نفتیدر این کشورها افزایش یابد، انگیزه افراد در انجام کارهای مولد کمتر شده و بیشتر به سمت فعالیتهای توزیعی روی می آورند .