نقش علمای شیعه در ‌‌حمایت از تولید ملی و ‌کار و ‌سرمایه ایرانی در دوره قاجار

جمهوری اسلامی ایران به‌سبب مقاومت در برابر نظام سلطه، آماج تهاجم‌های متعددی قرار گرفته است. از جمله این تهاجم‌ها، تهدیدها و تحریم‌های اقتصادی است. بر همین اساس، مقام معظم رهبری بحث «اقتصاد مقاومتی» را به‌عنوان بهترین راهبرد مطرح کردند. از نظر ایشان، یکی از راه‌کارها حمایت از تولید ملّی و ‌کار و ‌سرمایه ایرانی است. از آن‌رو که این‌گونه تهدیدها و تحریم‌ها در دوره‌های گذشته نیز در کشور ما سابقه داشته، ‌‌این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که در ‌‌تجربه تاریخی ما، علمای شیعه برای حمایت از تولید ملّی و ‌کار و ‌سرمایه ایرانی چه راه‌کارها و اقداماتی داشته‌اند؟ برای پاسخ به این سوال، عملکرد و ‌بیانات علمای شیعه در ‌‌دوره قاجار، که دوران هجوم اقتصادی غرب به ایران بوده،‌ در ‌‌متون تاریخی بر اساس روش «تحلیل محتوای کیفی» بررسی شده است. نتیجه این بررسی آن است که عالمان شیعه با صدور بیانیه‌، در ‌‌تحریم کالاهای خارجی و ‌ترویج کالاهای داخلی، تشویق و حمایت از تاسیس شرکت‌های اقتصادی داخلی و ‌تعهد عملی به استفاده از کالاهای داخلی و ‌قناعت در ‌‌زندگی، نقش زیادی در این زمینه داشته‌اند.