بررسی نقش علما در برخورد با مسیله بابیت و بهاییت

در پیدایش فرقه ضاله بهاییت، علل گوناگونی دخیل بود. در این راستا می‌توان به بسترهای دینی همچون درک نادرست از آموزه مهدویت و انتظار منجی، ظهور فرقه شیخیه، و بسترهای فرهنگی و اجتماعی نظیر فقر، جهل، بی‌سوادی و خرافه‌پرستی اشاره کرد. از میان دلایل سیاسی نیز می‌توان از سویی به ضعف حکومت و تسلط همه‌جانبه اجانب بر دربار و منابع ملی، و از سوی دیگر به حمایت بیگانگان از هر حرکت ساختار‌شکن در راستای تضعیف اقتدار حکومت و علما اشاره کرد. اشتباه برخی از مورخان و دعاوی کذب برخی از پیروان فرقه ضاله بهاییت موجب شده است برخی گمان کنند علمایی همچون شیخ اعظم انصاری، در برخورد با سران بابیت و بهاییت برخورد قاطع و درخوری نداشته‌اند. در این نوشتار، به‌دنبال بررسی ادعاهای مطرح‌شده و سپس نقد و بررسی آنها با توجه به قراین و شواهد موجود هستیم.