تقابل وهابیت سنتی و وهابیت دولتی در عربستان سعودی (از 1920 تا 1980 میلادی)

با ظهور محمد بن عبدالوهاب و اتحاد او با محمد بن سعود جد خاندان آل‌‌سعود، ایدئولوژی وهابیت با قدرت شمشیر به‌تدریج در شبه‌جزیره‌ عربستان منتشر و فراگیر شد. پس از جنگ جهانی اول و تشکیل دولت سوم سعودی توسط ملک عبدالعزیز، سران قبایل نجد که از پیروان سنتی و بنیادگرای وهابیت بودند، تحت عنوان «جمعیت اخوان» در تحکیم قدرت او نقش مهمی داشتند. اما پس از مدتی با مشاهده‌ دگرگونی و انحراف عبدالعزیز از معیارهای وهابیت، به مقابله با او پرداختند. این تقابل منجر به رویارویی و سرکوب «جمعیت اخوان» گردید. گرچه در ظاهر، عبدالعزیز فتنه را خاموش کرد، اما این تفکر در قلب‌ها و سینه‌ها نهفته ماند تا بار دیگر در سال 1979 «جمعیت اخوان جدید» به رهبری جهیمان با تسخیر مسجدالحرام در برابر حکومت و بدعت‌های موجود به قیام پرداخت. بررسی علل و چگونگی این کشمکش که ریشه در تقابل وهابیت سنتی و وهابیت دولتی دارد، موضوع محوری این جستار است که با روش «تاریخی» و رویکرد توصیفی تحلیلی به آن پرداخته است.

the confrontation between traditional wahhabism and state wahhabism in saudi arabia (from 1920 to 1980)

with the emergence of muhammad ibn abdul wahhab and his alliance with muhammad ibn saud, the ancestor of the al-saud family, the ideology of wahhabism gradually spread and became widespread in the arabian peninsula by the power of the sword after world war i and the formation of the third saudi government by king abdulaziz, the tribal leaders of najd, who were traditional and fundamentalist followers of wahhabism, played an important role in consolidating his power under the name of the &muslim brotherhood&. but after a while, observing abdul aziz’s transformation and deviation from wahhabi standards, they began to confront him. this confrontation led to the confrontation and suppression of the &muslim brotherhood&. although abdul aziz apparently silenced the sedition, this thought remained hidden in hearts and breasts until, once again in 1979, the &new muslim brotherhood& led by juhaiman revolted against the government and existing heresies by capturing the masjid al-haram. using a &historical& method and a descriptive-analytical approach, this article examines the causes and nature of this conflict, which is rooted in the opposition between traditional wahhabism and state wahhabism.