واکاوی نقش علما و نهاد مذهب در جنگ‎های شاه‌ اسماعیل با تکیه بر جنگ چالدران

قدرت نظامی در تثبیت نظام سیاسی حکومت‌ها نقش پررنگی دارد. توانایی نظامی و دفع تهدیدهای سیاسی و مذهبی در دورۀ صفوی بر تداوم قدرت آنها افزود. در میان جنگ‌هایی که در دوره‌ مزبور اتفاق افتاد، جنگ چالدران به‌لحاظ سیاسی مذهبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تاکنون نگاشته‌های فراوانی درباره‌ جنگاوران این نبرد نگاشته شده، اما آنچه در میان بررسی‌ها و تالیف‌ها نتوانسته است موشکافانه تحلیل و تحقیق شود، نقش افرادی است که در کسوت عالم و روحانی در جنگ حاضر بودند؛ کسانی که از همان ابتدا در عرصه‌های گوناگون حکومت صفوی حضور فعال و پررنگی داشتند. کار آنان منحصر به امور قضایی، اداره‌ امور دیوانی و دینی نبود و در دفع تهدیدهای نظامی نیز نقش‌آفرین بودند. هدف این پژوهش تبیین نقش علمای شیعه در جنگ چالدران است. یافته‌های این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای نگاشته شده است، نشان می‌‌دهد که علما و روحانیان، مانند قزلباش‌ها در میدان نبرد حاضر بودند و نقش‌های متعددی، ازجمله فرماندهی بخشی از سپاه صفویان را برعهده داشتند‌ و حتی تعدادی از آنان کشته شدند. ازاین‌رو باید نقش آنان همانند قزلباشان مد نظر قرار گیرد.

an analysis of the role of scholars and the religious institution in shah ismail's wars, focusing on the battle of chaldoran.

military power plays a significant role in stabilizing the political system of governments. military ability and repelling political and religious threats during the safavid period contributed to the continuation of their power. among the wars that took place during this period, the chaldean war is of particular political and religious importance. many writings have been written about the warriors of this battle, but what has not been thoroughly analyzed and researched among the studies and writings is the role of the people who were present in the war in the guise of scholars and clergymen; those who had an active and prominent presence in various areas of the safavid government from the very beginning. their work was not limited to judicial affairs, administration of civil and religious affairs, and they also played a role in repelling military threats. the purpose of this research is to explain the role of shiite scholars in the battle of chaldoran. using a descriptive-analytical method and library resources, this article shows that scholars and clerics, like the qizilbash, were present on the battlefield and held numerous roles, including commanding part of the safavid army, and some of them were even killed. therefore, their role should be considered as that of the qizilbash.