واکاوی انتقادی دیدگاه دکتر عبدالهادی حائری درباره شخصیت و رویکرد سیاسی شیخ‌عبدالکریم حائری

بازتاسیس حوزه علمیه قم توسط آیت‌‌الله شیخ‌عبدالکریم حائری موجب شهرت و اهمیت بیشتر این فقیه گردید. بر این‌ اساس، در طول یکصدسال گذشته، شخصیت، اندیشه و مواضع سیاسی ایشان محور برخی گزارش‌ها، تحلیل‌ها و واکاوی‌های تاریخی بوده است. در همین زمینه، دکتر عبدالهادی حائری (نواده شیخ‌عبدالکریم و تاریخ‌پژوه) در یکی از آثار خود، به مناسبت، مطالبی را در خصوص آیت‌الله حائری بیان کرده است. از این مباحث، می‌توان یک ادعا و یک القا درباره شیخ‌عبدالکریم به دست آورد: (1) ادعای شخصیت ذاتاً غیر‌سیاسی؛ (2) القای ریاست‌طلبی. نوشتار حاضر با روش تاریخی (توصیفی و تحلیلی) به ارزیابی دو مطلب مذکور پرداخته است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که اولاً، فاصله‌گیری ظاهری موسس حوزه قم از سیاست و عدم تقابل ایشان با رضاشاه، به معنای غیر‌ سیاسی بودن شخصیت وی نیست، بلکه به شناخت ایشان نسبت به محیط سیاسی ایران آن عصر بازمی‌گشت و ریشه در دو مطلب داشت: (الف) سلطه انگلیس بر کشور؛ (ب) حفظ حوزه علمی تازه‌تاسیس قم؛ ثانیاً، وجود گزارش‌های متعدد و موثق که بیانگر ریاست‌گریزی،‌ زهد و تواضع شیخ‌عبدالکریم حائری است، القای دکتر حائری را به‌وضوح به چالش می‌کشد.

a critical analysis of dr. abdul hadi haeri's opinion about sheikh abdul karim haeri's personality and political approach

the re-establishment of qom seminary by ayatollah sheikh abd al-karim haeri made this jurist more famous and important. based on this, during the last one hundred years, his personality, thoughts and political positions have been the focus of some reports, analyzes and historical studies. in this regard, dr. abdul hadi haeri (descendant of sheikh abdul karim and historian) in one of his works, on the occasion, has expressed some things about ayatollah haeri. from these discussions, one can make a strong claim about sheikh abd al-karim: (1) the claim of his inherently non-political personality; (2) insinuating that he is ambitious of position. the present article has evaluated the two mentioned topics with the historical method (descriptive and analytical). the results of the research show that, firstly, the apparent distancing of the founder of the qom area from politics and his lack of confrontation with reza shah does not mean that his personality is non-political, but it goes back to his understanding of the political environment of iran at that time and had its roots in two things: (a) british domination of the country; (b) preservation of the newly established qom seminary; second, the existence of numerous and reliable reports that express the ambitious of position avoidance, asceticism and humility of sheikh abdul karim haeri clearly challenges dr. haeri’s induction.