بررسی خلافت عمر‌بن ‌عبدالعزیز با توجه به نظریة «مهدی امت»

به قدرت رسیدن عمربن ‌عبدالعزیز یکی از ابهامات تاریخ است که مخفی‌کاری ‌بنی‌امیه و تلاش تاریخ‌نگاران برای حفظ شان خلفا غباری از کتمان بر روی نگاشته‌های مرتبط با این واقعه نشانده است. سلیمان‌‌بن ‌عبدالملک در آخرین روزهای عمرش، در اقدامی عجیب و مبهم، با وجود وصیت عبد‌الملک برای واگذاری حکومت به برادرانش، ردای خلافت را بر دوش عموزاده‌اش عمر‌بن‌ عبدالعزیز انداخت. بررسی‌ها نشان می‌دهد مصلحت‌اندیشان و علمای ‌درباری با الهام از سخنان پیشینیان مبنی ‌بر ظهور منجی هنگام فراگیر شدن ظلم کوشیدند با ارائه طرحی، از تنفر جامعه نسبت به آل‌امیه بکاهند و اسبابِ دوام قدرت آنان را فراهم آورند. بدین منظور عمر‌بن ‌عبدالعزیز که در مقایسه با دیگر امویان از امتیاز خویشاوندی با خلیفه ثانی برخوردار و ارادتش را به فرزندان عبدالملک ثابت کرده بود، مکلف به اجرای نقش «مهدی امت» شد. او نیز به حسب رسالتش، برخلاف سیره متداول حکمرانان اموی عمل کرد. اما اندکی بعد، کاسه صبر فرزندان عبدالملک لبریز شد. در نتیجه، به موفقیت سطحی از این برنامه اکتفا نمودند و به حکومتی که تنها نقش حلقه اتصال خلافت از سلیمان به یزید را داشت، خاتمه دادند.