کاربست همگرایی شیعیان امامی با سلجوقیان

با سقوط دولت آل‌بویه (حک 334-447ق) و با به قدرت رسیدن سلجوقیان (حک429-590ق)، خلیفة بغداد، طغرل سلجوقی (م455ق) خطبه خواند. با آغاز حکومت طغرل، و رویش سیاسی او و کینه‌های پنهان از دوران حاکمیت آل‌بویه نزد اهل‌سنت، رقابت و تعصب مذهبی برخی از شخصیت‌های آن عصر، زمینة درگیری میان هریک از مذاهب اسلامی، به‌ویژه شیعیان و اهل‌سنت را فراهم ساخت. شدت منازعات مذهبی به حدی بود که از آن دوران به «عصر مذهبی و جدلی» تعبیر شده است. اما در عین حال، بر مبنای «الناس علی دین ملوکهم» برخی تعامل‌ها و همگرایی‌ها میان شیعیان امامی و حاکمیت اهل‌سنت وجود داشت. اختلاف‌های داخلی سلجوقیان و نیاز آنها به نیروهای متخصص برای حفظ قدرت و همچنین تحت فشار بودن شیعیان امامی، موجب شد تا عالمان شیعی امامی در پرتو سیاست تساهل و تسامح حکومت، نقش اساسی را در حفظ و گسترش مذهب تشیع ایفا کنند و فشار مخالفان را بر شیعیان امامی کاهش دهند. این مقاله، نوع، اهداف و انگیزة همگرایی شیعیان امامی با حاکمیت سلجوقی را بررسی کرده و کاربست همگرایی میان آنان را تبیین نموده است.