تاملی در پیش‌گامی ابراهیم‌بن هاشم در نشر حدیث کوفیان در قم

کوفه در قرن دوم و سوم، یکی از مهم‌ترین مراکز علمی شیعه بود که توانست در حوزه‌های گوناگون علوم، به‌ویژه علوم حدیث، مرجعیت یابد. روایت، نقل و کتابت حدیث و نیز آموزش و تعلیم و تعلم احادیث اهل‌بیت علیهم السلام در کوفه سبب شد میراث باارزشی از احادیث ثبت و ضبط شود و از کوفه به مراکز و نقاط دیگر شیعی انتشار یابد. اهمیت انتقال احادیث کوفیان به نقاط دیگر و تاثیر آن بر گسترش و پیشرفت تشیع سبب شده است در منابع حدیثی و تراجم‌نگاری، از برخی محدثان به عنوان نخستین کسانی یاد شود که حدیث کوفیان را منتقل کرده‌اند. برای نمونه، اصحاب امامیه «ابراهیم‌بن هاشم» را نخستین کسی دانسته‌اند که احادیث کوفیان را در قم منتشر کرد. اما با بررسی دقیق منابع، به نظر می‌رسد نمی‌توان وی را نخستین انتشاردهندة احادیث کوفیان در قم دانست و پیش از او افراد دیگری این احادیث را به قم منتقل و آن را انتشار داده بودند. این نوشته با بررسی شواهد تاریخی و حدیثی، تاملی بر این نقل مشهور اصحاب امامیه دربارة ابراهیم‌بن هاشم دارد.