الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران و معضل انتقال فناوری در صنعت نفت

در این مقاله الزامات انتقال تکنولوژی پیش بینی شده در مصوبه دولت و سه پیش نویس نهادهای ذی ربط وزارت نفت از دو بعد حقوقی و اقتصادی بررسی شده است. از منظر حقوقی ماهیت حقوقی شرکت عملیاتی مشترک، تبیین ذی نفعان و نوع تکنولوژی مورد انتقال را مورد بحث قرارداده و به نتایج آتی رسیدیم: تشکیل و فعالیت شرکت عملیاتی مشترک و مشارکت اشخاص ایرانی در آن منع قانونی ندارد. در ارتباط با ذی نفعان از انتقال تکنولوژی، نشان داده که علاوه بر پرسنل شرکت عملیاتی مشترک، افراد و مستخدمینی که کارفرما یعنی شرکت ملی نفت نیز معرفی می کند با استفاده از برنامه آموزشی و فعالیت در عملیات تولید از تکنولوژی مورد بهره برداری استفاده می‌شود. معذلک، این تکنولوژی محدود به عملیات تولید بوده و تکنولوژی تولید کننده آن را شامل نمی‌شود. از منظر اقتصادی نوع تکنولوژی مورد بهره برداری در عملیات بالادستی در صنعت نفت را بررسی شده و این نتیجه حاصل شد که خصلت مهارتی و تجربی بودن تکنولوژی مستفاد در این صنعت موجب شده مالکان آن برای حفظ و تثبیت برتری رقابتی خود با توسل به رازداری مانع انتقال آن شوند؛ بنابراین برای انتقال واقعی باید درون‌نگری کرد و از ساختار فناوری ملی استفاده نمود.

TThe New Model of Iran Petroleum Contract (IPC) and the Problem of Technology Transfer in Oil Industry

In this Article, two subjects were examined: the legality of involving a joint operating venture in the exploitation operations in the oil sector and; the type of technology required for the transfer and its beneficiary. Upon examination, we found that establishment and engagement of a joint venture in the production of oil was legitimate and had no legal hurdle. We also demonstrated that beneficiaries of the transfer were personnel of both the joint operating venture and of the NIOC. As to the type of technology, our conclusion was that only end product technology used in the production of oil could be the subject of transfer.In reality, however, technology transfer was very limited. It was confined to obsolete operating technology. Several reasons in this respect were suggested, among which the nature of technology employed in the production of oil constitutes a major one i.e. it is knowledge based and mostly composed of skills needed for transforming inputs into outputs; those for expanding capacity (such as management, engineering and procurement) and those necessary for creating new products or processes. Since, neither of these technologies are codifiable, their owners keep them confidential and hence, avoid any technology transfer.