(Umbrella Clause) شرط التزام عام در معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری

شرط التزام عام تقریباً به یکی از متداولترین قواعد اکثر معاهدات سرمایهگذاری تبدیل شدهاست که حمایتهای افزونتری را برای سرمایهگذار خارجی فراهم میآورد. ارایه مفهومی صحیحاز این شرط، یکی از مباحث بحثبرانگیز حقوق سرمایهگذاری بینالمللی شده است بهطور یکهبسیاری از دیوانهای داوری را نیز به موضعگیری وادار کرده است. نکته اساسی این است که آیااین شرط به مرجع مقرر در معاهده، صلاحیت رسیدگی به اختلافات ناشی از قراردادسرمایهگذاری میان دولت و سرمایهگذار را میدهد؟ و اگر پاسخ مثبت است، شرط تعیین مرجعرسیدگی به اختلاف مقرر در قرارداد چه اثری خواهد داشت؟ آیا این شرط سبب ارتقای دعاویقراردادی به دعاوی معاهدهای میشود؟ اثر و حدود اعمال این شرط تا کجاست؟ در پاسخ به اینسوالات دیوانهای داوری به دو شکل عمل کردهاند. عدهای از آن ها به تفسیر مضیق از این شروطو تفکیک میان اعمال حاکمیتی و تجاری دولت میزبان پرداخته و درصورتی که عمل دولت درنقض تعهد قراردادیاش حاکمیتی باشد، آن را سبب نقض شرط التزام دانسته و در مقابل، عد هایدیگر شرط را در معنای موسع آن تفسیر کرده و نقض هر نوع تعهد قراردادی دولت میزبان رابهمنزله نقض شرط التزام و صالحدانستن مرجع معاهدهای در رسیدگی به اختلاف دانستهاند. به نظرمیرسد تفسیر موسع و دیدگاه دوم در تفسیر شرط از منطق بیشتری برخوردار بوده و با هدف وتاریخچه ظهور این شروط هماهنگتر بوده و سبب کارآمد شدن آن میشود.