مفهوم حق در اندیشۀ بنتام و خوئی

تمرکز اصلی این پژوهش بر مفهوم و خاستگاه حق است. جرمی بنتام ایدۀ حق فراقانونی را کاملاً رد می کند. از دیدگاه او فقط حقِ قانونی معتبر است که بیانگر منفعتی برای صاحب حق است. در رویکرد سید ابوالقاسم خوئی نیز قِوام حق به حکم شارع است و به دلایل مورد نظر شارع که به نظر می رسد مصالح افراد باشند، اعتبار می شود. در این مقاله، نشان داده می‌شود که بنتام و خوئی حداقل از لحاظ منشا شکل گیری حق، تحلیلی مشابه در باب مفهوم آن دارند؛ هر دو اعتبار حق را به اعتبار قانونگذار می دانند که در حمایت از منافع افراد و با ضمانت اجرای قانونی، در قالب تکلیف وضع می شود. در نتیجه، تاکید بر آن است که از لحاظ ارتباط حق و قانون هر دو نظریه پرداز پیش گفته از منظری مشابه به مفهوم حق می نگرند. با این حال، تفاوت ها و نیز پیامدهای این دو نظریة تحلیلی در باب حق جدی تر از آن هستند که تحت الشعاع شباهت یادشده قرار گیرند.

The Concept of Rights: Views of Bentham and Khoei

The main focus of this research is on the nature and origin of rights. Jeremy Bentham totally rejects the notion of extralegal rights. For him, it is only legal rights that are valid and imply a benefit for its holders. Sayyid Abu alQasim alKhoei’s believed that rights’ validity derives from the religious lawmaker. He authenticates rights for reasons which seem to be individuals’ interests. In this paper, it will be shown that Bentham and Khoei, at least on the formation basis of rights, have similar analysis of the concept of rights: they both consider rights as valid due to the lawmaker’s authentication to the benefits of individuals, legally sanctioned in the form of duties. Accordingly, it shall be emphasized that the mentioned writers think along similar lines on the relationship between rights and law. Nevertheless, differences and also consequences of these two analytical theories of rights are too serious to be overshadowed by their mentioned similarity.