خروج از برجام و جبران خسارت ناشی از عدم اجرای قراردادهای تجاری بین المللی

خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام که حاصل تلاش هفت کشور در رسیدن به یک توافق مهم در عرصه بین‌المللی بود، اجرای قراردادهای بین‌المللی را به سبب اعاده تحریم‌ها تحت‌الشعاع قرار داد. بازگشت تحریم‌ها نیز همانند وضع آنها می‌توانست اجرای تعهدات را با مشکل مواجه سازد که عملا نیز چنین اتفاقی افتاد. پرسش مطروحه این است که آیا بازگشت تحریم‌ها می‌تواند برای طرفین تحت عناوین فورس‌ماژور یا هاردشیپ سبب معاف کننده تلقی شود یا خیر؟ و مهمتر اینکه آیا خروج ایالات متحده از برجام می‌تواند برای این کشور (به عنوان ثالث) مسئولیت برای جبران خسارت ایجاد کند یا نه؟ برای پاسخ به این سئوال، تحلیل ماهیت حقوقی برجام از یک سو و بررسی شرایط تحقق مسئولیت مدنی دولت به عنوان نقض یک تعهد بین‌المللی، پیش‌نیاز رسیدن به پاسخی قانع‌کننده است. در این مقاله سعی شده است در کنار تحلیل ماهیت حقوقی برجام و بیان دیدگاه‌های مختلف، اثر حقوقی تحریم بر قرارداد از جمله فورس‌ماژور و هاردشیپ بررسی و سپس مسئولیت دولت خارج شده از برجام بر اساس قواعد حقوق بین‌الملل مورد ارزیابی قرار گیرد.

Withdrawal from JCPOA and Compensation for Non-performance of International Commercial Contracts

The United States’ unilateral withdrawal from the JCPOA, as a deal which was the result of the efforts between Iran and the P5+1 to reach a major international agreement, overshadowed the implementation of International commercial contracts due to reinstatement of the sanctions. The return of sanctions, like their establishments, could have made it difficult to fulfill obligations, which actually happened. The question is whether the return of sanctions can be regarded as circumstances precluding State responsibility under titles of force majeure or hardship? And more importantly, could it create liability for compensation for the United States as a third party? To answer the questions posed, analyzing the legal nature of JCPOA, and examining the conditions for the civil liability of states as a violation of an international obligation, is a prerequisite for a convincing answer. In this article, along with analyzing the legal nature of the JCPOA and expressing different views, the legal effect of the sanctions on contracts, including force majeure and hardship is examined and then the liability of the United States is assessed in accordance with international law principles.