بنگاه داری صندوق های بازنشستگی در نظام تامین اجتماعی ایران

یکی از رایج‌ترین شیوه‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های بازنشستگی، تملک سهام شرکت‌های تجاری است. گرایش فراوان صندوق‌های بازنشستگی ایران به این نوع سرمایه‌گذاری، آنها را به سمت بنگاه‌داری سوق داده است. بنگاه‌داری صندوق‌های بازنشستگی (به معنای در اختیار داشتن سهام مدیریتی) بعنوان موضوعی نوظهور در ادبیات حقوقی کشور ایران، با سیاست‌های تقنینی متفاوتی مواجه شده است. برخی قوانین آن را تجویز و برخی دیگر آن را محدود یا منع کرده‌اند.با وجود آنکه آخرین اراده مقنن، ممنوعیت بنگاه‌داری صندوق‌های بازنشستگی ایران بوده است اما بیشتر صندوق‌ها با تشکیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری آنچنان راه افراط در پیش گرفته‌اند که در حال فاصله گرفتن از اهداف اجتماعی خود می‌باشند. مقاله کنونی پس از تبیین مفاهیم و جایگاه قانونی بنگاه‌داری با روش مطالعات کتابخانه‌ای و رویکردی تطبیقی به تحلیل مهمترین علت‌های بنگاه‌داری صندوق‌ها شامل رد دیون دولت به صندوق‌ها، محدودیت بازار سرمایه در ایران و سودآوری بنگاه‌داری پرداخته و یافته های آن نشان می‌دهد صندوق‌های بازنشستگی برای توجه بیشتر به حقوق اعضای خود، لازم است با متنوع‌سازی پرتفوی خود یا کاهش سهام تحت تملک در هر شرکت تجاری، میان سرمایه‌گذاری از طریق تملک سهام شرکت‌ها و سایر شیوه‌های سرمایه‌گذاری، تعادل برقرار نمایند.

Company Management of Pension Funds in the Social Security System of Iran

Pension funds for maintaining the balance of resources and expenditure invest in different ways; one of the most common practices is owning companies’ stocks. The tendency of many pension funds to this type of investment have led to the management of companies. Management of companies by pension funds (in the sense of having a stock management) as an emerging issue in the legal literature of our country has faced different regulatory policies; some are limiting or prohibiting and others are prescribing. Even though the legislator’s last determination was to ban the company management of Iran’s pension funds, some have gone too far from their social goals by forming investment companies. This essay using a comparative approach and library analysis, after explaining the legal status of firms has tried to analyze the background and reasons for company management of pension funds including paying of government debt to funds, capital market restrictions in Iran and entrepreneurial profitability. The findings show that if pension funds want to pay more attention to the rights of their members, it is necessary to significantly reduce the company managing, establish balancing through acquisition of shares of investment companies and other investment practices.